گَردانفجار یا انفجار گرد و غبار یا انفجار ذرات (به انگلیسی: Dust Explosion) زمانی اتفاق می افتد که یک توده شناور گرد و غبار مخلوط با هوا توسط یک عامل شروع کننده دریک محفظه بسته مشتعل شده و فشار گازهای حاصل از اشتعال به شدت افزایش یابد.
گرد و غبار قابل اشتعال (به صورت خالص یا مخلوط با گازهای دیگر)
اکسیدایزر (اکسیژن هوا یا گازهایی مانند فلورین٬برومین و کلورین)
منبع شروع اشتعال
انتشار با تمرکز کافی و شناور بودن مخلوط گرد و غبار با اکسیدایزر
فضای محدود (بدون این عامل فقط آتش سوزی رخ خواهد داد.)
برای وقوع گردانفجار وجود پارامترهای زیر ضروری است :
مطالعات تجربی نشان می دهد که در حدود ۷۰٪ جامداتی که در صنایع فرآوری می شوند و گرد و غبارهای حاصل از آن ها قابل اشتعال هستند و زمانی که به صورت گرد و غبار ابری شکل در هوا پخش شوند می توانند سبب گردانفجار شوند.بسیاری از مواد قابل اکسایش و کاهش مانند گرد زغال٬ چوب اره و منیزیم می توانند باعث گردانفجار شوند. همچنین بسیاری از ذرات معمولی مانند آرد٬ شکر٬ شیرخشک٬ غلات و گرده های گیاهی توایی ایجاد گردانفجار را دارند. بعضی از فلزات مانند آلومینیوم و تیتانیوم در حالت پودری شکل می توانند توده ذرات معلق قابل انفجار تشکیل دهند.
انجمن ایمنی و آتش نشانی ایران مناطق خطرناک را به چند دسته تقسیم می کند که در اصطلاح به آن ها Zone می گویند. Zone ها بر اساس بسامد رخداد در طی یک دوره زمانی مشخص، تعیین می شوند:
گرد و غبار قابل اشتعال (به صورت خالص یا مخلوط با گازهای دیگر)
اکسیدایزر (اکسیژن هوا یا گازهایی مانند فلورین٬برومین و کلورین)
منبع شروع اشتعال
انتشار با تمرکز کافی و شناور بودن مخلوط گرد و غبار با اکسیدایزر
فضای محدود (بدون این عامل فقط آتش سوزی رخ خواهد داد.)
برای وقوع گردانفجار وجود پارامترهای زیر ضروری است :
مطالعات تجربی نشان می دهد که در حدود ۷۰٪ جامداتی که در صنایع فرآوری می شوند و گرد و غبارهای حاصل از آن ها قابل اشتعال هستند و زمانی که به صورت گرد و غبار ابری شکل در هوا پخش شوند می توانند سبب گردانفجار شوند.بسیاری از مواد قابل اکسایش و کاهش مانند گرد زغال٬ چوب اره و منیزیم می توانند باعث گردانفجار شوند. همچنین بسیاری از ذرات معمولی مانند آرد٬ شکر٬ شیرخشک٬ غلات و گرده های گیاهی توایی ایجاد گردانفجار را دارند. بعضی از فلزات مانند آلومینیوم و تیتانیوم در حالت پودری شکل می توانند توده ذرات معلق قابل انفجار تشکیل دهند.
انجمن ایمنی و آتش نشانی ایران مناطق خطرناک را به چند دسته تقسیم می کند که در اصطلاح به آن ها Zone می گویند. Zone ها بر اساس بسامد رخداد در طی یک دوره زمانی مشخص، تعیین می شوند:
wiki: گردانفجار