صادقی بیگ افشار (یا صادقی کتابدار) (زاده ۱۵۳۳ در تبریز — درگذشت ۱۶۱۰ در اصفهان) شاعر و نگارگر ایرانی عهد صفوی بود.
زبده الکلام: مجموعه ای از قصاید فارسی
مثنوی فتح نامهٔ عباسی (فتح نامهٔ عباس نامدار یا عباس نامه): تاریخی منظوم بر وزن شاهنامه که به نبردهای شاه عباس پرداخته است.
مقالات و حکایات: اندرزهای اخلاقی و داستان هایی بر وزن مخزن الاسرار نظامی و بوستان سعدی
سعد و سعید: داستانی عاشقانه بر وزن خسرو و شیرین نظامی
دیوان غزلیات: به زبان های ترکی و پارسی
قطعات
رسالة سهواللسان: درباب اشعار فیضی دکنی
هجو حیدری
مثنوی هجو محمد بیگ مذاقی
هجویات متفرقه
مرثیه ها
ترکیب بندها
ترجیع بندها
مجمع الخواص: با نثر ترکی جغتایی به تقلید از مجالس النفائس امیر علی شیر نوایی. این کتاب شامل ۴۸۰ مدخل دربارهٔ شاعران، هنرمندان و حامیان مهم از زمان شاه اسماعیل اول تا زمان شاه عباس اول است. صادقی بیگ با وجودی که افشار و زبانش ترکی غربی اوغوز بود، این اثرش را با تاسی از زبان امیر علی شیر نوایی و مجالس النفائس به ترکی شرقی جغتائی نگاشت.
قانون الصور نقاشی: رساله ای منظوم در بحر خسرو و شیرین نظامی که به فنون نقاشی می پردازد.
ملمّعات: مجموعه ای از نوشته ها به زبان ترکی و فارسی
تذکره الشعرا: مشتمل بر رباعیات معمایی با اسامی شعرای متقدم، متأخر، و معاصر مؤلف
مجموعة منشأت و مکاتبات: به زبان های ترکی و پارسی
حظیّات: رساله ای حاوی آگاهیهای لغوی و اصطلاحی طبقات مختلف اجتماعی و مخصوصاً دست یابی به مقداری از «مضاف و منسوبهای» مصطلح عصر صفوی است. به سبک رسالة لذات معین استرآبادی
صادقی بیگ افشار از ایل افشار در محلهٔ ویجویهٔ تبریز، زاده شد، زبان مادری اش ترکی اوغوز بود. استادش در نگارگری مظفر علی، خواهرزاده و شاگرد کمال الدین بهزاد بود. او را باید بدون شک در راس مکتب نگارگری مکتب قزوین به شمار آورد.
صادقی از ایل خدابنده لو و از مجموعه ها و اوبه های ترکمانان شاملوست که جزئی از قبایل درجه اول در تشکیلات قزلباش به شمار رفته اند. اما برخی از نویسندگان نظیر اسکندبیک منشی، مؤلف تاریخ عالم آرای عباسی، و قاضی احمد قمی، مؤلف گلستان هنر، وی را از طایفهٔ افشار دانسته اند که با توجه به سخنان خود صادقی بیک مبنی بر خدابنده لو بودنش و این که اقوام خدابنده لو از طوایف شاملوها به شمار می آیند، نمی تواند صحت داشته باشد.
صادقی برخلاف بسیاری از هنرمندان بزرگ دوران صفوی از خانواده های هنرمندان مهم نبود. به نظر می رسد که او اولین فرد در خانواده اش بود که به جای نظامی گری، شغل هنری انتخاب کرد. او حتی بعد از اینکه هنرمند مشهوری شده بود، هنوز خود را یکی از اعضای طبقهٔ نظامی حامی حکومت صفوی می دانست.اوایل جوانی وی به عنوان جنگجوی قزلباش سپری شد. در سال ۹۶۰ ق/۱۵۵۳ م که بیست ساله بود، پدرش به احتمال قوی در یکی از کشمکش های معمول در بین قبایل قزلباش کشته شد. صادقی به احتمال زیاد از ترس کشته شده، به سمت مناطق غربی کشور، یعنی به عثمانی، فرار کرد. او در حلب سوریه، که سرزمین اصلی قبیله اش خدابنده لو بود، ساکن بود و به خاطر دوستی با باقی چلبی، شاعر مشهور عثمانی به انجمن های فرهنگی وارد شد.
زبده الکلام: مجموعه ای از قصاید فارسی
مثنوی فتح نامهٔ عباسی (فتح نامهٔ عباس نامدار یا عباس نامه): تاریخی منظوم بر وزن شاهنامه که به نبردهای شاه عباس پرداخته است.
مقالات و حکایات: اندرزهای اخلاقی و داستان هایی بر وزن مخزن الاسرار نظامی و بوستان سعدی
سعد و سعید: داستانی عاشقانه بر وزن خسرو و شیرین نظامی
دیوان غزلیات: به زبان های ترکی و پارسی
قطعات
رسالة سهواللسان: درباب اشعار فیضی دکنی
هجو حیدری
مثنوی هجو محمد بیگ مذاقی
هجویات متفرقه
مرثیه ها
ترکیب بندها
ترجیع بندها
مجمع الخواص: با نثر ترکی جغتایی به تقلید از مجالس النفائس امیر علی شیر نوایی. این کتاب شامل ۴۸۰ مدخل دربارهٔ شاعران، هنرمندان و حامیان مهم از زمان شاه اسماعیل اول تا زمان شاه عباس اول است. صادقی بیگ با وجودی که افشار و زبانش ترکی غربی اوغوز بود، این اثرش را با تاسی از زبان امیر علی شیر نوایی و مجالس النفائس به ترکی شرقی جغتائی نگاشت.
قانون الصور نقاشی: رساله ای منظوم در بحر خسرو و شیرین نظامی که به فنون نقاشی می پردازد.
ملمّعات: مجموعه ای از نوشته ها به زبان ترکی و فارسی
تذکره الشعرا: مشتمل بر رباعیات معمایی با اسامی شعرای متقدم، متأخر، و معاصر مؤلف
مجموعة منشأت و مکاتبات: به زبان های ترکی و پارسی
حظیّات: رساله ای حاوی آگاهیهای لغوی و اصطلاحی طبقات مختلف اجتماعی و مخصوصاً دست یابی به مقداری از «مضاف و منسوبهای» مصطلح عصر صفوی است. به سبک رسالة لذات معین استرآبادی
صادقی بیگ افشار از ایل افشار در محلهٔ ویجویهٔ تبریز، زاده شد، زبان مادری اش ترکی اوغوز بود. استادش در نگارگری مظفر علی، خواهرزاده و شاگرد کمال الدین بهزاد بود. او را باید بدون شک در راس مکتب نگارگری مکتب قزوین به شمار آورد.
صادقی از ایل خدابنده لو و از مجموعه ها و اوبه های ترکمانان شاملوست که جزئی از قبایل درجه اول در تشکیلات قزلباش به شمار رفته اند. اما برخی از نویسندگان نظیر اسکندبیک منشی، مؤلف تاریخ عالم آرای عباسی، و قاضی احمد قمی، مؤلف گلستان هنر، وی را از طایفهٔ افشار دانسته اند که با توجه به سخنان خود صادقی بیک مبنی بر خدابنده لو بودنش و این که اقوام خدابنده لو از طوایف شاملوها به شمار می آیند، نمی تواند صحت داشته باشد.
صادقی برخلاف بسیاری از هنرمندان بزرگ دوران صفوی از خانواده های هنرمندان مهم نبود. به نظر می رسد که او اولین فرد در خانواده اش بود که به جای نظامی گری، شغل هنری انتخاب کرد. او حتی بعد از اینکه هنرمند مشهوری شده بود، هنوز خود را یکی از اعضای طبقهٔ نظامی حامی حکومت صفوی می دانست.اوایل جوانی وی به عنوان جنگجوی قزلباش سپری شد. در سال ۹۶۰ ق/۱۵۵۳ م که بیست ساله بود، پدرش به احتمال قوی در یکی از کشمکش های معمول در بین قبایل قزلباش کشته شد. صادقی به احتمال زیاد از ترس کشته شده، به سمت مناطق غربی کشور، یعنی به عثمانی، فرار کرد. او در حلب سوریه، که سرزمین اصلی قبیله اش خدابنده لو بود، ساکن بود و به خاطر دوستی با باقی چلبی، شاعر مشهور عثمانی به انجمن های فرهنگی وارد شد.
wiki: صادقی بیگ افشار