شاخص پیچیدگی اقتصادی

شاخص پیچیدگی اقتصادی سنجش ویژگی های محصولات تولیدی سیستم های اقتصادی در سطح کشورها است. این شاخص در پی توضیح سیستمی اقتصادی به عنوان یک کل به جای مجموع قطعات آن است، به عبارت دیگر براساس محصول تولید شده به نهادهای مورد نیاز آن می رسد. شاخص پیچیدگی اقتصادی به دنبال تبیین دانش انباشته شده در جمعیت یک کشور است (شبکه هایی که توسط مردم شکل می گیرند) که نتیجه آن در ترکیب صنعتی کشورها قابل مشاهده است.
برای محاسبه این شاخص ترکیبی از معیارهای تنوع و فراگیری محصولات جهت اندازه گیری پیچیدگی نسبی صادرات کشورها استفاده می شود. در کنار شاخص پیچیدگی اقتصادی (ECI)، شاخص دیگری با عنوان شاخص پیچیدگی محصول (PCI) نیزی بیان می گردد.
شاخص پیچیدگی اقتصادی توسط سزار هیدالگو از دانشگاه ماساچوست (MIT) و ریکاردو هاسمن از دانشگاه هاروارد توسعه داده شده است. فرمول اصلی شاخص پیچیدگی اقتصادی در سال ۲۰۰۹ در PNAS منتشر شد، داده های مربوط به آن در سایت اطلس پیچیدگی اقتصادی موجود می باشد.
به منظور محاسبه شاخص پیچیدگی اقتصادی، نخست مزیت نسبی آشکارشده کشورها و سپس ماتریس کشور-محصول محاسبه می شود. این ماتریس بیان می کند که هر کشور در تولید چه محصولاتی رقابت پذیر است و بر اساس آن، تنوع و فراگیری محصولات محاسبه می شوند. بررسی جایگاه رقابت پذیری فناورانه ایران در منطقه با رویکرد پیچیدگی اقتصادی تنوع یک محصول در یک کشور به این معناست که آن کشور چه تعداد محصولات رقابت پذیر تولید می کند؟ کشورهایی که تنوع محصول بالایی دارند احتمالاً دارای اقتصاد پیچیده تری هستند. فراگیری محصول نیز به این معنا است که چه تعداد کشورهایی در تولید آن محصول، قدرت رقابت پذیری دارند؟ محصولاتی که تعداد کمی از کشورها در تولید آنها رقابت پذیر هستند احتمالاً از پیچیدگی بالاتری برخوردارند. در گام بعد دو ماتریس محصول-محصول و کشور-کشور و سپس شاخص پیچیدگی اقتصادی هر کشور محاسبه می شود. هر چه شاخص پیچیدگی اقتصادی کشوری بالاتر باشد آن کشور دارای اقتصاد پیچیده تری است.