واژ-واج شناسی یا صرف-واج شناسی یکی از سطوح مطالعه زبان است که، به طور کلی در آن، تعامل بین صرف و واج شناسی یا فرایندهای صرفی و آوایی مطرح است.
پیرحیاتی، علی (۱۳۸۷)، «بررسی یک فرایند صرفی-واجی در فارسی محاوره ای»، مجله پژوهش علوم انسانی (مجله دانشکده ادبیات دانشگاه بوعلی سینا)، سال نهم، شماره ۲۴، پاییز و زمستان، ص ۸۵–۹۱
فتاحی، مهدی (۱۳۹۰)، فرایندهای صرفی-واجی در کردی کلهری، پایان نامه کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، به راهنمایی گلناز مدرسی قوامی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
هنگامی که تکواژی به واژه ای می پیوندد، می تواند محیط آواییِ تکواژهای دیگر در آن واژه را تغییر دهد. زبان شناس در مطالعهٔ خود راجع به سطح صرف-واج شناختی، در تلاش است که این فرایند را توصیف کند. ساختار صرفی-واجی یک زبان عموماً به شکل دسته ای از قواعد نشان داده می شود، که در شکل آرمانی می توانند هر تناوب صرفی-واجی ای را که در زبان رخ می دهد، توصیف کنند.
به عنوان مثالی از تناوب صرفی-واجی در زبان، می توان از نمونهٔ مشهوری از زبان انگلیسی یاد کرد. در زبان انگلیسی، پسوند جمع ساز در شکل نوشتاریِ خود به دو صورتِ "s-" یا "es-" ظاهر می شود و در زبان گفتار به سه شکلِ ، و تبلور می یابد. اما در این میان، بنابر آنچه زبان شناسی زایشی به ما ارائه می دهد، هنگام سخن گفتن از پسوند جمع در سطح انتزاعی تر در صرف یا سطوح پیش از سطحِ واج شناسی، باید تنها به وجود یک تکواژ جمع ساز قائل شویم که هرگاه این تکواژ انتزاعی به سطح آوایی می رسد، بسته به محیطی که در آن ظاهر می شود، می تواند به یکی از صورت های ، ، یا ظاهر شود. مثلاً هرگاه این پسوند جمع ساز به واژه ای چون cat (گربه) افزوده شود، محیط آواییِ این واژه حکم می کند که تکواژ جمع به صورت ظاهر شود. هرگاه این پسوند در سطح صرف به واژه ای چون dog (سگ) افزوده شود، به صورت ، و بالاخره در صورت افزوده شدن به واژه ای چون horse (اسب)، به خاطر شرایط آواییِ این واژه، به صورت ظاهر می شود.
در واج شناسی به طور اعم، و در صرف-واج شناسی به طور اخص، به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که اگر قرار باشد تکواژها در سطوح انتزاعی تر به هم متصل شوند، و هر تکواژ تنها یک صورت انتزاعی داشته باشد، پس چگونه می شود که در سطح واج شناسی، تکواژها می توانند صورت های مختلف داشته باشند؟ اگر قرار باشد برای هر تکواژ یک صورت قائل شویم، آن صورتِ اصلی یا زیربنایی چه خواهد بود؟ و بالاخره اینکه در صورت یافتن صورت زیربنایی، طی چه قواعدی صورت های متناوب دیگر به دست داده می شوند؟
پیرحیاتی، علی (۱۳۸۷)، «بررسی یک فرایند صرفی-واجی در فارسی محاوره ای»، مجله پژوهش علوم انسانی (مجله دانشکده ادبیات دانشگاه بوعلی سینا)، سال نهم، شماره ۲۴، پاییز و زمستان، ص ۸۵–۹۱
فتاحی، مهدی (۱۳۹۰)، فرایندهای صرفی-واجی در کردی کلهری، پایان نامه کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، به راهنمایی گلناز مدرسی قوامی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
هنگامی که تکواژی به واژه ای می پیوندد، می تواند محیط آواییِ تکواژهای دیگر در آن واژه را تغییر دهد. زبان شناس در مطالعهٔ خود راجع به سطح صرف-واج شناختی، در تلاش است که این فرایند را توصیف کند. ساختار صرفی-واجی یک زبان عموماً به شکل دسته ای از قواعد نشان داده می شود، که در شکل آرمانی می توانند هر تناوب صرفی-واجی ای را که در زبان رخ می دهد، توصیف کنند.
به عنوان مثالی از تناوب صرفی-واجی در زبان، می توان از نمونهٔ مشهوری از زبان انگلیسی یاد کرد. در زبان انگلیسی، پسوند جمع ساز در شکل نوشتاریِ خود به دو صورتِ "s-" یا "es-" ظاهر می شود و در زبان گفتار به سه شکلِ ، و تبلور می یابد. اما در این میان، بنابر آنچه زبان شناسی زایشی به ما ارائه می دهد، هنگام سخن گفتن از پسوند جمع در سطح انتزاعی تر در صرف یا سطوح پیش از سطحِ واج شناسی، باید تنها به وجود یک تکواژ جمع ساز قائل شویم که هرگاه این تکواژ انتزاعی به سطح آوایی می رسد، بسته به محیطی که در آن ظاهر می شود، می تواند به یکی از صورت های ، ، یا ظاهر شود. مثلاً هرگاه این پسوند جمع ساز به واژه ای چون cat (گربه) افزوده شود، محیط آواییِ این واژه حکم می کند که تکواژ جمع به صورت ظاهر شود. هرگاه این پسوند در سطح صرف به واژه ای چون dog (سگ) افزوده شود، به صورت ، و بالاخره در صورت افزوده شدن به واژه ای چون horse (اسب)، به خاطر شرایط آواییِ این واژه، به صورت ظاهر می شود.
در واج شناسی به طور اعم، و در صرف-واج شناسی به طور اخص، به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که اگر قرار باشد تکواژها در سطوح انتزاعی تر به هم متصل شوند، و هر تکواژ تنها یک صورت انتزاعی داشته باشد، پس چگونه می شود که در سطح واج شناسی، تکواژها می توانند صورت های مختلف داشته باشند؟ اگر قرار باشد برای هر تکواژ یک صورت قائل شویم، آن صورتِ اصلی یا زیربنایی چه خواهد بود؟ و بالاخره اینکه در صورت یافتن صورت زیربنایی، طی چه قواعدی صورت های متناوب دیگر به دست داده می شوند؟
wiki: صرف واج شناسی