سلطان نشین دهلی

سلطنت دهلی مجموعه ای از حکومت های مسلمان در هند بودند که از ۶۰۲ تا ۹۳۲ ه‍. ق / ۱۲۰۶ تا ۱۵۲۶ م بر دهلی و مناطقی از شمال هند حکم راندند و متشکل از چندین خاندان ترک و افغان بودند. در ۹۳۲ ق/ ۱۵۲۶ م سلطنت دهلی با گسترش امپراتوری گورکانی هند از میان رفت.
Atiq R. Siddiqui, The Story of Islamic Calligraphy. Sarita Book Hose, Delhi, 1990. pp ۱۰۸-۱۰۹
روزنامهٔ اطلاعات، چهارشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۸۹ - شماره ۲۴۷۶۵
پرچم سلطنت دهلی با توجه به اطلس کاتالان
این پادشاهی مسلمان از سده سیزدهم میلادی در شمال هند توسط جنگسالاران ترک اهل آسیای میانه پدیدار شد و در فضایی که به طور فزاینده ای رنگ ایرانی می یافت تا غلبه بابر بر آن در ۱۵۲۶ میلادی، ادامه یافت. حاکمان دهلی منعکس کننده سنت های حکومت داری ایرانی بودند، درباره التتمش و جانشینانش از هیچ سنت مشهود دیگری نمی توان سخن گفت.
در سال ۵۸۲ ق / ۱۱۸۶ م آخرین حاکم سلسله غزنوی در لاهور، خسرو ملک، تسلیم سلطان معزالدین محمد غوری (۵۹۹ - ۶۰۲ ق/ ۱۲۰۳ - ۱۲۰۶ م) شد و به زندان افتاد. در پی آن سلسله غوری بنیاد نهاده شد. شهاب الدین غوری در سال ۵۸۸ ق / ۱۱۹۲ م به دهلی حمله کرد.سلطان معزالدین محمد غوری اولین فاتح اسلامی بود که با هدف سلطه سیاسی بر هند شمالی به این منطقه حمله کرد و با پیروزی بر لشکریان هندی به سرکردگی پریتهوی راج چوهان در جنگ تراین در سال ۵۸۸/۱۱۹۲ بر دهلی و اجمیر دست یافت. سرداران غوری دامنه فتوحات خود را تا بنگال توسعه دادند و تا سال ۶۰۲ ق/ ۱۲۰۶ م در اقتدار باقی ماندند. پس از درگذشت سلطان معزالدین محمد غوری سلطنت مسلمانان در شمال هندوستان، که در تاریخ از آن به نام «سلطنت دهلی» یاد می شود، بدست قطب الدین ایبک، عامل غوریان و سرسلسله شاهان ممالیک، پایه گذاری شد.

سلطان نشین دِهلی (Delhi Sultanate)
سلطان نشین دِهلی
دورۀ حکومت اسلامی در هند (۱۲۰۶-۱۵۲۶م). این دوره، شاهد تبدیل دهلی به پایتخت سیاسی شمال هند، احداث زنجیره ای از پادگان ها، و استقرار اشرافیت مهاجر مسلمان بود. ابراهیم لودی (حک: ۱۵۱۷ ـ ۱۵۲۶)، آخرین فرمانروا، کوشید که قدرت مرکزی را افزایش دهد و فرماندار پنجاب را تحریک کرد تا بابُر۱، رئیس حکومت مغول در کابل، را به حملۀ به هند تشویق کند. بابر در ۱۵۲۶ بر نیروهای سلطان نشین در پانیپت۲ چیره شد. این سلطان نشین پس از غلبۀ محمد غوری بر نیروهای راجپوتِ۳ پریتوی راجا چوهان۴ تأسیس شد، که شامل سلاطین مملوک (۱۲۰۶ ـ ۱۲۹۰ م) و چهار سلسله بود: ترک های خلجی (۱۲۹۰ ـ۱۳۲۰ م)، تُغلُق ها (۱۳۲۰ ـ ۱۴۱۴ م)، سیدها (۱۴۱۴ ـ ۱۴۵۱ م)، و لودی های افغان (۱۴۵۱ ـ ۱۵۲۶ م). هندوها را گه گاه آزار می دادند تا به اسلام بگروند ولی با حکمرانان بومی هندو به خوبی رفتار می کردند. نفوذ مسلمانان در جنوب هند در دوران سلطنت علاء الدین خلجی (۱۲۹۶ ـ ۱۳۱۶ م) و محمد بن تُغلُق (۱۳۲۵ ـ ۱۳۵۱ م)، موقتاً افزایش یافت و محمد پایتخت را با زور به دولت آباد در دکن۵ منتقل کرد (۱۳۲۷ ـ ۱۳۳۰ م). سلطان نشین با خطر دایم شورش داخلی و جدایی خراج گزاران هندو و اشرافیت مسلمان در ولایات روبه رو بود، که سرانجام به سقوط آن انجامید.BaburPanipatRajputPrithviraja ChauhanDeccan