کلمه جو
صفحه اصلی

سلیم جواهری

دانشنامه عمومی

سلیم جواهری نام داستانی عامیانه و از زمره ادبیات شفاهی ایران است. ریشه شفاهی این داستان به دوره تیموریان یا صفویه بازمی گردد و در اواسط قرن نوزدهم میلادی و در دوره قاجاریه، برای نخستین بار مکتوب، چاپ و منتشر شده است.
کریم زاده، منوچهر (فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۴). «معرفی کتاب». ماهنامه کتاب ماه هنر. تهران: خانه کتاب (۷۹و۸۰).
محجوب، محمد جعفر (مهر۱۳۴۱). «مطالعه در داستانهای عامیانه فارسی». فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. علمی- پژوهشی. تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ۱۰ (۱). تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
مارزلف، اولریش (پائیز و زمستان ۱۳۸۷). ترجمهٔ عباس امام. «ادبیات عامیانهٔ فارسی در دورهٔ قاجار». فصلنامه فرهنگ مردم. تهران: بزرگهمر (۲۷و۲۸).
شهری، جعفر (تابستان ۱۳۷۷). کاظمی، فریبا، ویراستار. «گفتگو با جعفر شهری پژوهش گر ادبیات عامه». ماهنامه ادبیات داستانی. تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی (۴۷).
بخش هایی از داستان ریشه در واقعیت های تاریخی دوران جنگ های صلیبی داشته و روایت داستان در زمان حجاج بن یوسف رخ می دهد. در این داستان نیز، همچون هزار و یک شب، قهرمان داستان برای حفظ جان خود ناچار به قصه گفتن برای شاه است. به دلیل وجود چند عبارت محدود و مشکلات سانسور سال ها این داستان چاپ و منتشر نمی شد. در سال های اخیر روایت ها و بازنویسی هایی از این داستان در ایران منتشر شده است.
با آنکه روایت باقی مانده فعلی، رنگ مایه های صفوی را داراست، ولی به گفته احمد ابومحجوب، به نظر می رسد که اصل داستان به دوره تیموریان و زمان آغاز آزادی های نسبی شیعیان نسبت به اهل تسنن بازمی گردد.
به گفته اولریش مارزلف نخستین متون چاپی این داستان مربوط به دوره قاجار و اواسط قرن نوزدهم میلادی است. با این حال او نیز تأکید می کند که ریشه آن به گذشته های دورتر و شاید زمان صفویه بازمی گردد.

دانشنامه آزاد فارسی

سَلیم جواهری
کتابی به فارسی، از داستان های عامیانۀ ایران، از مؤلفی ناشناس. در این کتاب مردی زندانی به نام سلیم سرگذشت خود را در قالب قصه های عجیب و خیالی، چون ازدواج با دختر شاه بوزینگان، ازدواج با پری زادگان یا گرفتارشدن به دست جادوگر آدم خوار، برای حجاج بن یوسف ثقفی بازمی گوید. پاره ای از حوادث کتاب نیز، چون بیماری حجاج یا داستان کشته شدن سعید بن جبیر، برگرفته از وقایع تاریخی است. به نظر می رسد کتاب از آثاری چون هزارویک شب، سیرة عنتر و حکایات اولیس مایه گرفته است. سلیم جواهری بارها چاپ شده و نگارش آن در چاپ های جدید اسلوب قدیم خود را از دست داده است.


کلمات دیگر: