محمد خان زند

محمّد خان زند پسر زکی خان و واپسین مدعی حکومت از دودمان زند بود.
او در روزگار پادشاهی آقامحمد خان قاجار در بصره می زیست. هنگامی که از مرگ آقامحمد خان آگاه شد به فارس رفت و سپاهی از افغانان و لرها گردآورد و توانست بر اصفهان چیره گردد. در جنگی که میان سپاهیان فتحعلی شاه قاجار و زندیان در نزدیکی اصفهان درگرفت، قاجارها پیروز شدند و پس از محاصرهٔ شهر توانستند آن را بگشایند. محمد خان ولی توانست از معرکه بگریزد و به کوه های بختیاری پناه برد. فتحعلی شاه نیز دستور داد تا اسیران زند را با انفجار خمپاره از میان ببرند؛ ولی از مجازات اصفهانیان به گناه همکاری با محمد خان با پادرمیانی امام جمعه این شهر درگذشت.
محمد خان سپس در نزدیکی بروجرد سپاهی گردآورد، ولی باز از قاجارها شکست خورد و نیروهایش پراکنده شدند. سرانجام در هنگامی که او در اندیشهٔ گریز به سوی بصره بود در دزفول دستگیر شد. وی را نابینا نمودند و به اسیری به تهران فرستاندند.

محمّد خان زند پسر زکی خان و واپسین مدعی حکومت از دودمان زند بود.
پناهی سمنانی، فتحعلیشاه قاجار، سقوط در کام استعمار، چاپ دوم، بهار ۱۳۷۶، انتشارات نمونه
او در روزگار پادشاهی آقامحمد خان قاجار در بصره می زیست. هنگامی که از مرگ آقامحمد خان آگاه شد به فارس رفت و سپاهی از افغانان و لرها گردآورد و توانست بر اصفهان چیره گردد. در جنگی که میان سپاهیان فتحعلی شاه قاجار و زندیان در نزدیکی اصفهان درگرفت، قاجارها پیروز شدند و پس از محاصرهٔ شهر توانستند آن را بگشایند. محمد خان ولی توانست از معرکه بگریزد و به کوه های بختیاری پناه برد. فتحعلی شاه نیز دستور داد تا اسیران زند را با انفجار خمپاره از میان ببرند؛ ولی از مجازات اصفهانیان به گناه همکاری با محمد خان با پادرمیانی امام جمعه این شهر درگذشت.
محمد خان سپس در نزدیکی بروجرد سپاهی گردآورد، ولی باز از قاجارها شکست خورد و نیروهایش پراکنده شدند. سرانجام در هنگامی که او در اندیشهٔ گریز به سوی بصره بود در دزفول دستگیر شد. وی را نابینا نمودند و به اسیری به تهران فرستاندند.

محمّد خان زند ( ـ۱۱۷۲ق)
از سرداران معروف کریم خان زند. در ۱۱۶۵ق از جانب کریم خان زند به حکومت کرمانشاه ، کردستان و بخشی از لرستان رسید. پس از شکست کریم خان از آزاد خان افغانی و فرار او به قلعۀ پری در ۱۱۶۷ق، از همراهی با کریم خان خودداری کرد و به علی مردان خان بختیاری پیوست و در یکی از جلسات ملاقات او را کشت و خود را به کریم خان رساند. در جریان حملۀ محمدحسن خان قاجار به اصفهان در ۱۱۶۸ق ، ضمن یکی از نبردها اسیر شد و در مازندران به زندان افتاد. در ۱۱۷۲ق، با شنیدن خبر فرار محمدحسن خان از شیراز، از زندان گریخت و عزم اصفهان کرد اما در حین فرار دستگیر گردید و به دستور محمد خان بیگ ، حاکم مازندران، اعدام شد.