ارتیستون

آرتیستون. آرتیستونه سومین دختر کوروش بزرگ و شهبانو کاساندان بود.او خواهر کمبوجیه، بردیا، آتوسا و رکسانا بود که در بین سال های ۵۳۵ تا ۵۳۸ پیش از میلاد به دنیا آمد.
آرتیستون یا آرتیستونه اسم شخص زنانهٔ پارسی، تنها به شکل یونانی Artystōnē ارتیستونه و شکل ایلامی Ir-da-iš-du-na و Ir-taš-du-na می باشد که گواهی شده است. این گونه های غیرایرانی، منعکس کنندهٔ نام پارسی باستان Rtastūnā «ستون ارته (=راستی خدای وار شده یا راستی و درستی)» هستند.
از نوشته های هرودوت برمی آید که آرتیستونه یکی از دختران کورش بزرگ، و در نتیجه خواهر آتوسا بود، که با داریوش بزرگ ازدواج کرد. آرتیستونه مادر ارته زوستر و آرشام و گبریاس بود. الواح تخت جمشید نشان می دهند که او مالک چندین کاخ در نقاط مختلفی در سراسر پارس بوده است؛ و برخی سهمیه های گواهی شده در همان الواح، گویای آنند که آرتیستون، که دو بار du-uk-ši-iš «شاه دخت» خوانده شده، ضیافت های باشکوهی را، نه به ندرت، گاه همراه با پسرش ارشام، ترتیب می داده است. کمرون لوحی منتشر ساخته است که فرمانی از داریوش بزرگ به تاریخ آوریل ۵۰۶ پ. م در خود دارد مبنی بر این که صد کشتی به آرتیستونه دختر کوروش بزرگ اعطا شود که بی گمان هم نام آرتیستونه همسر خودش است. آرتیستونه همسر داریوش بزرگ دو پسر برای او آورد: ارشام فرمانده نیروهای عرب و اتیوپیایی و گوبریاس فرمانده نیروهای کاپادوکیایی و سوری.
به نظر می رسد که آرتیستون، سوگلی (همسر محبوب) داریوش بوده، چنانچه هرودوت گزارش داد که داریوش فرمان ساخت تندیسی زرین از او را داده بود. در گل نبشه های ایلامی زبان تخت جمشید، بارها از آرتیتسون گزارش شده و به املاک فراوان، کارگران و جیره هایی که گویا برای برپایی ضیافت های بزرگ داشته بود، اشاره گردیده است.

اَرتیسْتون
شاهزادۀ هخامنشی. دختر کوروش بزرگ و همسر داریوش اول هخامنشی. این نام در پارسی باستان، احتمالاً اَرْتَه ستونا به معنای ستون راستی و در یونانی آرتوستونِس بوده است. داریوش اول پس از رسیدن به سلطنت، جز آتوسا، با ارتیستونه، که هر دو دختر کوروش بزرگ بودند، ازدواج کرد. به گزارش هِرودوت، داریوش فرمان داد تندیس زرین ارتیستونه را بسازند. اَرشامَه و گَئوبَرووَه، فرزندان داریوش اول و ارتیستونه در لشکرکشی خشایارشا به یونان همراه وی بودند.