شه بندر

شَه بَندر یا شاه بندر اصطلاحی فارسی است به معنی رئیس گمرک خانه بندری که از زمان صفویان رایج شد و به طور گسترده در تمامی بندرهای فارسی زبان و عرب زبان اقیانوس هند و دیگر بنادر مسیر رفت وآمد آن ها، ازجمله در مالزی و اندونزی کاربرد داشت.
شه بندر دریافت کنندهٔ مالیات و خراج و گمرک در بندر و مسئول ترخیص کالا در باراندازها و غیره بود. به محل کار شه بندر «شهبندرخانه» گفته می شد.
منصب شاه بندری نخست در ایران ایجاد شد و سپس از آنجا به تمامی حوزه اقیانوس هند گسترش یافت. پس از این دوره، این اصطلاح رفته رفته از رواج افتاد و به جای آن به مأمور گمرک بندرها «حمال باشی» و در بندرهای کوچک «ضابط» گفته شد.
با از رواج افتادن اصطلاح شهبندر برای مسئول گمرک بندری، در دوره بعد این واژه برای اشاره به کنسول دولت عثمانی در خلیج فارس به کار رفت. از آن جمله نمایندگی سیاسی دولت عثمانی در بوشهر، «شهبندری عثمانی» نامیده می شد که مامور رتق و فتق امور سیاسی و اقتصادی دولت عثمانی و شهروندان آن کشور در منطقه خلیج فارس و بوشهر بود. امروزه شهبندرخانه سفیر عثمانی هنوز در محله شنبدی بوشهر پابرجاست.