( اسم ) پنج روز آخر سال خمسه مسترقه.
فروردگان
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
(فَ وَ رْ دْ ) (اِمر. ) = فروردیان : جشنی بوده که ایرانیان به مدت ده شب و روز یعنی پنج روز آخر سال ، پنج روزِ پنجة دزدیده یا خمسة مستسرقه به یاد فروهر در گذشتگان برپا می کردند.
لغت نامه دهخدا
فروردگان. [ ف َرْ وَ دَ ] ( اِ مرکب ) ( از: فرورد + گان پسوند نسبت ) در پهلوی فرورتیکان . فروردگان به دو جشن اطلاق شده است : یکی جشنی است که در پنج روز آخرسال ( یا ده روز با احتساب پنج روز اضافی ) به یاد فروردها یا فروهران ، درگذشتگان برپا میکردند و آن را به همین مناسبت فروردگان یا فروردیان میگفتند و پارسیان هند مقتاد گویند. آخرین بار هنگام جشن مزبور را در پایان اسفندارمذماه قرار دادند. بیرونی در آثار الباقیه ص 238 گوید: مردم خوارزم «در پنج روز آخر اسبندارمجی ( اسپندارمذ ) و پنج روز لاحق که از پی آنها آیند مانند مردم فارس در ایام فروردجان عمل کنند از نهادن غذاها در دخمه ها برای روانهای اموات ». و فروردگان حقیقی همین است. دوم ، روز فروردین از ماه فروردین ( نوزدهم این ماه ) که طبق قاعده کلیه ( تطبیق نام روز با نام ماه ) جشنی میگرفتند. بیرونی در آثار الباقیه ص 219 گوید: «روز نوزدهم ( از ماه فروردین ) و آن فروردین روز است و موسوم است به فرودگان بمناسبت موافقت اسم آن و اسم ماهی که روز مزبور در آن واقع شده و این برای ایرانیان در هر ماهی صورت پذیرد. در این جشن پارسیان در دخمه ها چوب صندل بخور میدهند و موبدان با نذور میوه و گل مراسم آفرینگان بجای می آورند. این جشن شبیه عید توسن نزد عیسویان کاتولیک است که در اول ماه نوامبر عید اموات شمرده می شود. ( از حاشیه برهان چ معین از خرده اوستا تألیف پورداود صص 209-210 ).خمسه مسترقه را گویند، یعنی پنج روز آخر سال و این پنج روز را فارسیان بغایت معتبر دارند و جامه های نفیس پوشند و جشن سازند و عطریات بسیار بکار برند و تنعمات کنند و میوه های لطیف خورند و به آتش خانه ها روندو گاهنبار همسپیتمیدیم را به عمل آورند، یعنی دعاها و بخوراتی که در روز اول خمسه مسترقه باید خواند و باید کرد در این پنج روزبکنند و خوانند و معرب آن فروردجان است. ( برهان ).
فرهنگ عمید
۱. جشنی که در قدیم ایرانیان در پنج روز آخر سال یا پنج روز اول سال برپا می کردند.
۲. جشنی که روز نوزدهم فروردین یا فروردین روز می گرفته اند: نه نوری ببیند و نه مهرگان / نه جشن و نه رامش نه فروردگان (زراتشت بهرام: مجمع الفرس: فروردگان ).
۲. جشنی که روز نوزدهم فروردین یا فروردین روز می گرفته اند: نه نوری ببیند و نه مهرگان / نه جشن و نه رامش نه فروردگان (زراتشت بهرام: مجمع الفرس: فروردگان ).
دانشنامه عمومی
جشن فروردگان یا جشن همسپثمیدیه یا همسپتمدم نام جشنی بوده که به مدت ده روز، در روزهای پایان سال برگزار می شده است. این جشن در دوران باستان، جشن فروهرها یا روان درگذشته بود.
رضی، هاشم. گاه شماری و جشن های ایران باستان. تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۵۸
کریستن سن، آرتور. نخستین انسان و نخستین شهریار. ترجمهٔ احمد تفضلی و ژاله آموزگار، جلد دوم. تهران: نشر نو، سال۱۳۶۸
موله. ایران باستان. ترجمهٔ ژاله آموزگار، چاپ سوم. تهران: انتشارات توس، ۱۳۶۵
بهار، مهرداد. از اسطوره تا تاریخ، گرد آورنده و ویراستار، دکتر ابولقاسم اسماعیل پور. تهران: نشر چشمه، ۱۳۷۶
عفیفی، رحیم. اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی. چاپ اول. تهران: انتشارات توس ۱۳۷۴
سال در ایران باستان به دوازده ماه سی روزه و پنج روز که پنجه دزدیده یا اندرگاه نامیده می شد، تقسیم می گردید.
در اوستا از شش گاهنبار یا دورهٔ آفرینش نام برده شده است. هر کدام از گاهنبارها مشتمل بر پنج روز است که آخرین روز آن جشن گرفته می شد. آخرین گاهنبار، همسپثمیدیه نامیده می شد که شامل پنج روز اضافی یا همان پنجه دزدیده بود و جای آن در پایان آخرین ماه، از ماه های سی روزه بود.
زمان جشن ده روزهٔ همسپتمدم، از اشتاد روز (۲۶ اسفند) تا انیران روز (۳۰ اسفند) و پنج روز گاتا یا همان پنجه دزدیده (پنج روز اول فروردین) بود. لازم به تذکر است که تمامی روزهای یک ماه در گاه شماری زرتشتی نام مخصوص دارند. ابوریحان بیرونی چنین آورده که «این جشن ده روز طول می کشیده، آخرین پنج روز اسفند ماه را، نخستین فرورگان و پنجهٔ مسترقه یا وه را دومین فرورگان می گفته اند.
رضی، هاشم. گاه شماری و جشن های ایران باستان. تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۵۸
کریستن سن، آرتور. نخستین انسان و نخستین شهریار. ترجمهٔ احمد تفضلی و ژاله آموزگار، جلد دوم. تهران: نشر نو، سال۱۳۶۸
موله. ایران باستان. ترجمهٔ ژاله آموزگار، چاپ سوم. تهران: انتشارات توس، ۱۳۶۵
بهار، مهرداد. از اسطوره تا تاریخ، گرد آورنده و ویراستار، دکتر ابولقاسم اسماعیل پور. تهران: نشر چشمه، ۱۳۷۶
عفیفی، رحیم. اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی. چاپ اول. تهران: انتشارات توس ۱۳۷۴
سال در ایران باستان به دوازده ماه سی روزه و پنج روز که پنجه دزدیده یا اندرگاه نامیده می شد، تقسیم می گردید.
در اوستا از شش گاهنبار یا دورهٔ آفرینش نام برده شده است. هر کدام از گاهنبارها مشتمل بر پنج روز است که آخرین روز آن جشن گرفته می شد. آخرین گاهنبار، همسپثمیدیه نامیده می شد که شامل پنج روز اضافی یا همان پنجه دزدیده بود و جای آن در پایان آخرین ماه، از ماه های سی روزه بود.
زمان جشن ده روزهٔ همسپتمدم، از اشتاد روز (۲۶ اسفند) تا انیران روز (۳۰ اسفند) و پنج روز گاتا یا همان پنجه دزدیده (پنج روز اول فروردین) بود. لازم به تذکر است که تمامی روزهای یک ماه در گاه شماری زرتشتی نام مخصوص دارند. ابوریحان بیرونی چنین آورده که «این جشن ده روز طول می کشیده، آخرین پنج روز اسفند ماه را، نخستین فرورگان و پنجهٔ مسترقه یا وه را دومین فرورگان می گفته اند.
wiki: فروردگان
کلمات دیگر: