خراباتی گری

خراباتیان کسانی بودند که جهان را یک دستگاه هیچ و پوچ بیهودهای می شماردند و به آفرینش و آفریدگار ایرادهای بسیار می گرفتند.
گیتی را هیچ و پوچ خوانده پیدایش آن را هدفمند نمی دانستند.
گویا نخستین کسی که این لفظ را بکار برده کسروی بوده است. او به پژوهش دربارهٔ صوفی گری پرداخته و زین روی نوشته هایی نیز دربارهٔ خراباتیان دارد.
خرابات آنجاست که در آن می نوشند و خراباتی آنست که پیوسته در خرابات است و همواره در میکده ها سرگردان است خراباتی گری به آن اندیشه ای گویند که اهل خرابات می داشته اند و گویا پیوستگی با صوفیان می داشته اند و پندارهایی از آنان گرفته و اندیشه هایی بر آن افزوده اند.
خراباتیان، نخست شماری از مسلمانان می بودند. پس از آنکه فلسفه یونان باستان میان مسلمانان رواج یافت، آن ها که می کوشیدند با بکارگیری فلسفه پی به آغاز و پایان جهان برند و در این راه پیروز نمی شدند، باوری هایی میانشان پدید آمدند که می پنداشتند بهتر است زندگانی را به نوشیدن باده و مستی سر کرد و در بند دنیا نبود و به آغاز و پایان جهان نیاندیشید. روشن است که صوفیان و مسلمانان آنان را از خود نمی دانستند و با آن ها مخالفت می کردند و آزارها می دادند.