ساهول

ابن مهادیو بن جکد یوالتیوری معروف ببابا رتن هندی

ساهول. ( اِخ ) ( الشیخ... ) ابن مهادیوبن جکدیو التیوری معروف به بابا رتن هندی. مؤلف شد الازار در اثناء ترجمه و «شیخ سعدالدین محمدبن المظفربن روزبهان » آورده : و صحب الشیخ ساهول بن مهادیوبن جکدیو التیوری المعروف برتن و روی عنه احادیث. سپس محمد قزوینی در حاشیه آرد: چنین است در نسخه ق ( ولی بدون نقطه یاء دیو دوم ) و در نسخه ب : الشیخ ساهوک بن مهادیوبن جکدیو التیوری المعروف برتن. و در نسخه م : شیخ شاهول المعروف برتن ( فقط )، بعضی نسخه بدلهای نزدیک به اسامی اینجا را ابن حجر در لسان المیزان ج 2 صص 450 - 455 در شرح احوال صاحب ترجمه نیز بدست داده از قرار ذیل : «خواجه رتن بن ساهوک بن جکندریق الهندی البترندی » ( 450 )، و «رتن بن مهادیوبن باسدیو» ( ص 454 ) و «خواجه رتن بن ساهون بن جنکدریق الهندی البترندی » ( ص 455 ) و برای اختلافات دیگر در نام و نسب این شخص رجوع شود بسایر مآخذ آتیه. مقصود آن شخص هندی کذاب متقلب معروف به ابوالرضا رتن است که بعد از حدود ششصد هَ. ق. در هند ظاهر شد و ادعا کرد که ششصد سال قبل از آن تاریخ سفری بحجاز نموده بوده و بخدمت حضرت رسول ( ص ) رسیده و بدست آن حضرت اسلام آورده و در عروسی حضرت فاطمه زهراء با حضرت امیر نیز حاضر بوده و سپس به وطن خود هندوستان معاودت کرده و در آن به اختلاف اقوال در یکی از سنوات 596، 608، 612، 632، 700، 709 وفات یافته ، قبرش هنوز در موضعی موسوم بحاجی رتن ، واقع در سه میلی بهاتیندا ( که شهری است در شمال هند در ایالت پنجاب واقع در سی درجه و سیزده دقیقه عرض شمالی و هفتاد و پنج درجه طول شرقی در محل تقاطع چندین شعبه مهم راه آهن و نام آن در عموم نقشه های اروپایی هندوستان مثبت است ) هنوز زیارتگاه عوام مسلمین و هنود است. ( ذیل دایرة المعارف اسلام ). اخبار و حکایات و افسانه هایی راجع به این شخص و احادیثی که بزعم خود شفاهاً از حضرت رسول شنیده بوده و اکاذیب و خرافاتی که مردم ساده لوح یا متقلب در اطراف او منتشر میکرده اند در تمام قرن هفتم هجری در غالب بلاد اسلامی موضوع صحبت عموم ناس بوده است ، و اغلب علماو نقادین بطلان دعاوی او و تقلبی بودن «روایات » او را با وضوح هر چه تمامتر بمردم ثابت نمودند، ولی معذلک بعضی ساده لوحان گول حتی مابین محدثین و حُفّاظ پیدا شدند که دعاوی او را تصدیق کرده و احادیث مرویه او را با آب و تاب تمام به اسم «رتنیات » جمع کرده اند.برای مزید اطلاع از احوال و اخبار راجع به این شخص رجوع شود بمآخذ ذیل : میزان الاعتدال ذهبی ج 1 ص 336، فوات الوفیات چ بولاق ج 1 ص 206 ص 208، قاموس در رتن ، لسان المیزان ابن حجر عسقلانی ج 2 صص 450 - 455، اصابة فی تمییز الصحابه همو چ کلکته ج 1 ص 87، درر الکامنه همو ج 2 ص 438 و 439 [ استطراداً ]، نفحات صص 501 - 502 در ترجمه رضی الدین علی لالای غزنوی ( که رتن را دیده بود و او شانه ای [ بزعم خود ] از شانه های حضرت رسول را به وی هدیه داده بود و این شانه بعدها بدست شیخ رکن الدین علاءالدوله سمنانی رسیده و او آن شانه را در کاغذی پیچیده و بخط خود بر آن کاغذ نوشته : «این شانه از شانه های حضرت رسول است که از دست صحابی آن حضرت به این ضعیف رسیده است »، و تذکره دولتشاه سمرقندی ص 224 که گوید: «ابوالرضا بابا رتن هندی صحبت مبارک حضرت رسول را دریافته بوده ، و بعضی گویند ازحواریان حضرت عیسی بوده ، و عمر او را یکهزار و چهارصد سال میگویند»، و مجالس المؤمنین صص 295 - 296 در ترجمه رضی الدین لالای مذکور، و تاج العروس در رتن ، و ریاض العارفین ص 79، و ذیل دایرة المعارف اسلام صص 197 - 198 بقلم محمد شفیع از فضلاء هندوستان مؤسس برمقاله بسیار مهم هوروویتز مستشرق مشهور آلمانی است که در ج 2 «مجله انجمن تاریخی پنجاب » ص 97 ببعد، بعنوان «بابا رتن پیر بهایتندا» منتشر کرده و کامل ترین و جامعترین فصلی است که تاکنون در خصوص این شخص مرموز کسی جمع کرده است. ( شدالازار حاشیه شماره 7 از ص 230 که بحاشیه ص 231 خاتمه یافته است ). رجوع به بابا رتن و ابوالرضا شود.