تابران

مختصات: ۳۶°۲۹′۱۰٫۰۵″ شمالی ۵۹°۳۱′۳٫۱۵″ شرقی / ۳۶٫۴۸۶۱۲۵۰°شمالی ۵۹٫۵۱۷۵۴۱۷°شرقی / 36.4861250; 59.5175417ولایت توس در قرون پیشین به منطقه ای در میان دو رشته کوه بینالود در جنوب و هزار مسجد در شمال اطلاق می شده است. این ولایت مشتمل بر چهار شهر تابران، رادکان، نوغان و تروغبذ بوده و تابران که اکنون به توس مشهور است در قرن ۴ هجری قمری بزرگترین شهر منطقه محسوب می شده است. آنچه از تابران توس قدیم بر جای مانده عبارتند از: باروی شهر، ارگ توس، گنبد هارونیه، بقایای مسجد جامع تابران باغ و بنای نوساز آرامگاه فردوسی.
دهخدا و دیگران، علی اکبر (۱۳۹۱). «طابران». ]. دریافت شده در ۹ خرداد ۱۳۹۱. تداخل پیوند خارجی و ویکی پیوند (کمک)
این شهر مولد شاعر شهیر فردوسی توسی است.
بارو یا حصار توس دیوار عظیمی از خشت و گل است که حدود ۶ کیلومتر بر گرد شهر تابران کشیده شده و امروزه در ۲۴ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع است. این بخش از شهر در زمان رونق خود دارای ۹ دروازه و ۱۰۶ برج بوده و در حال حاضر ۴ دروازه آن قابل تشخیص است. کهن دژ در گذشته شامل ابنیه حکومتی و عمارات شاهی و… بوده است.
این مکان تاریخی در حدود ۶۰۰ متری از آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی قرار گرفته و منحصراً خانقاه یا مقبره ای است که در سده هشتم هجری بر روی بناهای کهن شهر تابران بنیاد گردیده است. در کنار این بنا سنگ سیاهی به عنوان یادبود امام محمد غزالی از عرفای سده پنجم و ششم هجری دیده می شود.