ارزیابی حسی

ارزیابی حسی (به انگلیسی: Sensory Evaluation یا Sensory analysis) یک روش علمی برای آشکارسازی، اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و تفسیر واکنش انسان ها نسبت به محصولات مصرفی است که این واکنش ها به واسطه حواس پنجگانه انسان یعنی بینایی، بویایی، چشایی، لامسه و شنوایی ادراک می گردند. ارزیابی حسی مستلزم به کارگیری اصول طراحی آزمایشی و تجزیه و تحلیل آماری این واکنش ها می باشد. در این روش، محصولات مورد آزمایش توسط پانل هایی متشکل از ارزیاب های انسانی بررسی و پاسخ های آنها ثبت می شود. سپس داده های ثبت شده با استفاده از تکنیک های آماری مورد بررسی قرار می گیرند. سرانجام، براساس یافته های به دست آمده در مورد محصولات مورد آزمایش نتیجه گیری می شود که بینش هایی را برای تولیدکنندگان آن فراهم می کند. اکثر شرکت های بزرگ کالاهای مصرفی دارای بخش هایی هستند که به تجزیه و تحلیل حسی اختصاص یافته اند.
آزمون های تحلیلی (با حقایق عینی دربارهٔ محصولات سر و کار دارد)
آزمون های اَفِکتیو (با حقایق ذهنی مانند ترجیحات افراد سر و کار دارد)
آزمون های حسی عمدتاً به دو دسته تقسیم می شوند:
این نوع آزمون ها برای به دست آوردن حقایق عینی در مورد محصولات به کار می روند که از آزمون های تمایز پایه (برای مثال، بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت بین دو یا چند محصول) تا آزمون های توصیفی (به عنوان مثال، تعیین ویژگی های دو یا چند محصول) را در بر می گیرند. نوع پانل مورد نیاز برای این نوع آزمون ها معمولاً یک پانل آموزش دیده است.
انواع مختلفی از آزمون های حسی وجود دارد. قدیمی ترین نوع آن ها، پروفایل حسی است. در این آزمون، هریک از ارزیاب ها تمامی محصولات را با استفاده از یک پرسشنامه توصیف می کنند. این پرسشنامه شامل فهرستی از توصیفگرها (مانند تلخی، اسیدیته و غیره) است. ارزیاب ها با توجه به شدتی که از هر توصیفگر در محصول مورد ارزیابی ادراک می کنند، آن را نمره گذاری می کنند (به عنوان مثال، ۰ = بسیار ضعیف تا ۱۰ = بسیار قوی).