اتش باز

آتش باز. آتش بازان یا آتش افروزان بازیگران دوره گرد یا دسته ای از نوروزخوانان بودند که با لباس های رنگارنگ غالباً مضحک و آرایش غلیظ به آتش بازی، خواندن آواز و رقص می پرداختند. اینان با رقص و آوازخوانی و پرداختن به طنز و هجو و لودگی، ضمن سرگرم کردن مردم، نوروز و بهار را نوید می دهد.
درویشی، محمدرضا، از میان سرودها و سکوت ها، نشر ماهور، تهران، ۱۳۸۰، ص ۱۹۴.
آتش بازها با صورت های سیاه کرده از دوده در هر کوی و برزن به آتش بازی می پرداختند و در شادی شب های قبل از سال نو سهیم بودند. آتش باز کلاهی بوقی بر سر می گذاشت، یک ظرف نفت و چند مشعل به دست می گرفت، مشعل ها را آتش می زد و در دهان فرو برده و خاموش می کرد. نفر دوم همراه آتش باز نیز خود را به همان شکل آتش باز می آراست، دو تخته چوب به دست می گرفت و برهم می کوفت. آن ها در کوچه و بازار به راه می افتادند و این عبارت را می خواندند: «عیار آتش بازم، میل به آتش دارم.»
آتش باز گاهی مقداری نفت در دهان می ریخت و درحالی که آن را به شدت و با مهارت بر روی مشعل آتش می پاشید، چنان می نمود که انبوهی شعله را از دهان خارج می سازد. آتش بازها بیشتر در بازار و جلوی دکان ها به هنرنمایی می پرداختند و نیازشان را از مغازه داران می گرفتند. در هر محله و کوی، گروهی از بچه ها نیز جست و خیز کنان همراه شان بودند و برای شان شعر می خواندند. در استان گیلان به این مراسم پیشواز نوروز «عیار آتش باز» یا «غول آتش باز» می گویند.