استودان

اَستودان یا ستودان که از دو بخش اَستو- (هسته :استخوان) و -دان (جایگاه) تشکیل شده است به معنی "جایگاه نگهداری استخوان" است. این جایگاه ها که در دین مزدیسنا بخشی از آیین مردگان شمرده میشده حفره هایی است که به صورت های منتظم و چهارگوش یا نامنتظم و ساده در درون سنگ کوه از پیش ایجاد میشده اند و استخوان مردگان را پس از پوسیدن یا خورده شدن اجزاء غیر استخوانی لاشه توسط لاشخورها در "دخمه" بدانجا انتقال داده و در آن ها نگه میداشته اند. بعضی از استودان های عهد ساسانی مشتمل بر نوشته های مذهبی و نام، در گذشته بوده است. گوردخمه نیز روشی مشابه برای مردگان است.
استودان سدلک
دخمه های زرتشتی شوشتر
بازمانده استودان های کهن را می توان در شوشتر، نقش رستم، شهر ری و استان یزد، ایران مشاهده کرد.
اوشیدری، جهانگیر. دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه نامهٔ توضیحی آیین زرتشت. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۱ ، شابک ‎۹۶۴-۳۰۵-۳۰۷-۵

استودان (ابهام زدایی). استودان ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
استودان (دخمه) باباطاهر
استودان (قبر سنگی) پوزه مشهد

اُستودان
اُستودان
(یا: استخوان دان) مکانی که بنابر شریعت زردشتی برای پیش گیری از آلودن خاک، نعش متوفی را آن جا می نهادند تا به استخوان تبدیل شود. استودان ها دو گونه اند: ۱. حفره هایی ساده که به شکل چهارگوش در کف بستر سنگی صخره ها تراشیده یا در سینۀ کوه ها کنده شده اند؛ ۲. بناهایی که در نقاط مرتفع و دور از آبادی ها و سکونتگاه ها می ساختند. گاهی نیز اتاقک هایی بزرگ و آراسته به تزیینات حجاری در دل کوه می تراشیدند. استودان ها را بیشتر از دورۀ مابعد هخامنشی می شناسیم و برخلاف تصور رایج، آرامگاه های صخره ای شاهان هخامنشی در کوه رحمت و کوه حسین استودان نیست. در فارس، شماری از دخمه های چهارگوش تراشیده در دل کوه ها موجودند که به سبب فقدان مدارک باستان شناختی به درستی قدمت آن ها شناخته شده نیست، امّا احتمال می رود که به دوران ساسانی تعلق داشته باشند. این استودان ها را در کوه های رحمت، زیدون، سروی، ایوب، زاغه و آخور رستم یافته اند. در معماری غربی، گاه ضمن حفاری ها استخوان های مردگان پیدا می شود که در محلی مجزا نگه می دارند، امّا غالباً بخشی از سرداب کلیسا را به این کار اختصاص می دهند.