کلمه جو
صفحه اصلی

ذکری الشیعه فی احکام الشریعه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ذکری الشیعة فی احکام الشریعة. ذکری الشیعة فی احکام الشریعة مؤلف محمد بن محمد بن حامد بن مکی جزینی عاملی، مشهور به شهید اول (م ۷۸۶ ق)
در این کتابِ فقهی ـ استدلالی، فقط مباحث طهارت و صلات آمده است. گرچه شهید قصد داشته که تمام کتب و ابواب فقهی را مورد بحث قرار دهد، ولی به دلایلی موفق به اتمام آن نمی شود. استدلال شهید در این کتاب به قوی ترین ادله، یعنی کتاب و روایات و اجماعات، است و بدین جهت استدلالات و اجماعات وی مورد اهتمام و توجه علمای بعد از او قرار گرفته است. ترتیب کتاب، ابتکاری و منحصر به فرد است. مؤلف در مقدمه به این موضوع اشاره داشته و می گوید: «... و تنتظمه مقدمه و اقطاب أربعه. اما المقدمه ففیها اشارات سبع... و اما الأقطاب فأربعه: أولها العبادات... و ثانیها العقود... ثالثها الایقاعات و رابعها السیاسات...». تحول فقهمتون فقهی شیعه مراحل و دوران های متفاوتی را گذرانده است که هر کدام از این مراحل ویژگی ها و خصوصیات مربوط به خود را داشته است. اگر چه فقه استدلالی شیعه در ابتدا به پیروی از فقه تفریعی اهل سنت تدوین گردید اما بزودی راه استقلال خود را یافته و فقهای بزرگی همچون شیخ طوسی «قده»، محقق حلی، علامۀ حلی، و شهید اول آن را گسترش و ادامه دادند. این حرکت را می توان به طور کلی در دو مرحله بررسی نمود: مرحلۀ اول که توسط شیخ طوسی، محقق حلی آغاز گردید و حلقۀ واسطۀ آن با مرحلۀ بعدی علامۀ حلی «قده» بود. مرحلۀ دوم توسط فقهای بعد از علامۀ حلی همچون شهید اول، محقق ثانی و بزرگان پس از وی ادامه یافت. در این مرحله ابتکارات نو و توسعۀ مباحث فقهی و فروعات محققانۀ شهید اول، وی را از جایگاه رفیع و مکان شامخی در بین فقهای عظام برخوردار گردانیده است. نظریات وی که در کتب فقهی گران قدرش مانند الدروس، الذکری، اللمعة الدمشقیة جمع آوری گردیده است و در حدود یکصد و پنجاه سال در آثار و کتب فقهی علمای بعد از وی ذکر شده است گویای تاثیر افکار عمیق و محققانۀ این فقیه کم نظیر است و به همین دلیل در بسیاری از آثار باقی مانده از وی با تعبیر «افقه الفقهاء» از او یاد شده است.


کلمات دیگر: