دربندی اقا بن عابد

دربندی آقا بن عابد. دَربَندی، آقا بن عابد ( ـ تهران ۱۲۸۵ ق)
(یا: فاضل دربندی؛ قمری دربندی) فقیه متکلم، مورخ واقعۀ عاشورا و مقتل نویس داغستانی. در جوانی به عتبات رفت و از مجلس درس شیخ علی کاشف الغطاء و شریف العلمای مازندرانی بهره برد. در فقه، اصول، حکمت، رجال و حدیث استاد بود. روضه خوانی شهدای کربلا را دلسوزانه برپا می کرد و در عاشورا بر سرش قمه می زد؛ پس از آن رسم قمه زنی رواج یافت. از آثارش: اکسیرالعبادات فی اسرارالشهادات (تبریز، ۱۲۹۴ق)؛ چاپ دیوان کامل قمری دربندی (باکو، ۱۲۸۵ق)؛ خزائن الاحکام؛ سعادت ناصریه؛ رساله ای در اکسیر.

[ویکی نور] دربندی آقا بن عابد. «آخوند ملا آقا دربندی شیروانی» فرزند عابد فرزند رمضان فرزند زاهد دربندی، معروف به فاضل دربندی (وف 1286/1285ق)، عالم متتبّع جلیل، فقیه اصولی، جدلی رجالی، محقّق مدقّق، متولد و بزرگ شده دربند شیروان (در مازندران) می باشد که مدتی نیز در کربلا زیسته است.
وی در جوانی به عتبات عراق رفت و از مجلس درس استادانی چون شیخ علی کاشف الغطاء و شریف العلمای مازندرانی بهره برد و با شیخ مرتضی انصاری و شیخ محمد حسن صاحب جواهر به مباحثات دینی می پرداخت.
وی در فقه، اصول، حکمت، رجال و حدیث مهارت کافی داشتو در بلاغت، فصاحت عرب و عجم و علوم عربی، کلام و حکمت بی نظیر بود.
میرزا محمد تنکابنی (-1302 ق)، صاحب «قصص العلماء» که از شاگردان او بود، استادی وی را در فصاحت و بلاغت و علوم عربی و رجال می ستاید و می گوید که وی در کلام و حکمت نیز از استادان روزگار خود بوده است. به گفته مدرس تبریزی، ملا آقا دربندی در محبت خاندان رسالت و نشر علوم و معارف اسلامی و محبت به امام حسین(ع)بلند آوازه بود و در آیین سوگواری شهدای کربلا کوشش بسیار می کرد. گویند که وی در عاشورا چندان در سوگواری افراط می کرد که گریبان خود را چاک می داد، عمامه اش را بر زمین می کوبید و بر سرش قمه می زد. پس از آن بود که در پاره ای نواحی ایران، به ویژه آذربایجان، رسم قمه زنی رواج گرفت. در روزهای محرم گروه فراوانی در پای منبرش گرد می آمدند.
از دیگر شاگردان ایشان، می توان از میرزا سید محمد رضا موسوی هندی، ملقب به میرزا علی جاه بهادر خاننام برد.
وی در بیست سالگی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید را درس می گفت. به کتب روایات و احادیث دینی چندان حرمت می نهاد که آن ها را نیز، مانند قرآن، می بوسید و بر سر می گرفت.