کتولی

کتولی (کَتولی) یکی از مهم ترین سبکهای موسیقی آوازی مازندران است. «کتول» به چم «بالا»، «بلندی» و همچنین «بزرگ» یا «دراز» در تبری بکار رفته است. همچنین آنرا از سانسکریت به چم «نگهبان قلعه» و از واژهٔ تبری «شیب» نیز می دانند. کتولی سه مقام آوازی دارد. بخش نخست آن در متریک آزاد و بخش سوم کاملاً متریک است. بخش دوم از لحاظ متریک بین آندو قرار دارد. سه مقام کتولی، با نامهای «هرایی»، «راسته مقام» و «کله کش» خوانده می شود.

کَتولی
از گویش های مازندرانی که در کتول گرگان بدان تکلم می کنند. صامت های کتولی همانند صامت های فارسی است. تغییرات واجی کتولی چنین است: /e/ به /i/ در gil «گِل»، vil «وِل/ ولگرد»، bi «بِه، با حذف u / h/؛ /e/ به /a/ در amru «امروز»، رشتة /ab/ به /o/ در kok «کبک»؛ رشتة /af/ به /o/ گاهی حذف صامت پایانی از واژه های تک هجایی مثلاً xu «خوک»؛ تبدیل /b/ به /v/، /r/ به /l/ در valg «برگ»، anjil «انجیر»، حذف /h/ پایانی و میانی در palu «پهلو»، در کتولی مضاف مقدم بر مضاف الیه است: صفت مقدم بر موصوف است. نشانة نسبت صفت ساز /-i/ است. نشانة صیغة مبالغه (فاعلی) -uk است: ganduk «بوگندو»، نشانة صفت عالی -gar [sinogar «شناگر».
50010800