ابوطاهر خاتونی

حسین بن حیدر بن حسین ابوطاهر خاتونی مشهور به ابوطاهر خاتونی شاعر، نویسنده و کاتب دوران ملکشاه سلجوقی بوده است.
مناقب الشعراء: در احوال شاعران پارسی گوی
تاریخ آل سلجوق: ذکر احوال سلاطین و امراء سلجوقیان
شکارنامهٔ ملکشاه
تنزیر الوزیر الزیر الخنزیر
ابوطاهر خاتونی ملقب به موفق الدین، موفق الدوله یا موفق الدوله کمال از بزرگان دولت سلجوقی بوده است. سبب شهرت او به خاتونی، ظاهراً از آن رو است که چندی متصدی امور گوهر خاتون، همسر محمدبن ملکشاه سلجوقی بوده است.
در شهر ساوه کتابخانه ای بزرگ به ابوطاهر منسوب بوده و وی کتابخانهٔ ارزشمند خود را وقف مسجد جامع ساوه کرده است. این کتابخانه معتبر احتمالاً در حملهٔ مغولان از میان رفته است و بر این اساس وی را از اهالی ساوه می شناسند.
ابوطاهر نزد بزرگانی مانند ابومظفر، محمد ابیوردی و ناصح الدین ارجانی کسب علم نمود. ادیبان و شاعران آن روزگار وی را ستایش کرده اند و او را با عنوان استادالموفق یاد کرده اند.

ابوطاهر خاتونی (ساوه ۴۴۰ـ۵۳۰ق)
(ملقب به موفّق الدین ، معین الملک ، کمال الدین) شاعر، کاتب، مستوفی، و از بزرگان دولت سلجوقی. ابوطاهر به سبب تصدی امور گوهر خاتون، همسر محمد بن ملکشاه سلجوقی، و منشی گری وی به «خاتونی» مشهور شده است. نخست به شغل دبیری در خدمت ملکشاه سلجوقی پرداخت ، سپس به دربار محمد بن ملکشاه پیوست و مستوفی و کارگزار همسر او گردید و روزگاری را نیز در ملازمت سلطان سنجر به سر برد. در زمان محمد بن ملکشاه سلجوقی ، به سبب هجو گماشتگان نالایق دربار، نصیرالملک او را با منصبی فروتر به گرگان فراخواند و اموال او را ضبط کرد (۵۰۶ تا ۵۱۱ق). وی پس از آن به علی بن احمد سمیرمی ، رئیس دیوان اشراف سلطان محمد، توسّل جست و از حمایت او برخوردار گردید. در جامع شهر ساوه کتابخانه ای به نام وی منسوب بود که حاوی کتب بسیار شیعی بوده است و احتمالاً براثر حملۀ مغول (۶۱۷ق) از بین رفته است . دیوان شعری از او به جا نمانده ولی عمادالدین کاتب برخی از اشعار او را با عنوان «سخریاتی » به زبان عربی و فارسی در هجو صاحب منصبان ، ذکر کرده و برخی اشعار فارسی ابوطاهر را به عربی ترجمه کرده است . دو کتاب مناقب الشعراء و تاریخ آل سلجوق را به او نسبت داده اند که از آن ها اثری نیست . رسالۀ کوتاهی به زبان عربی به نام تنزیر الوزیر الزیر الخنزیر در هجو نصیرالملک ، وزیر سلطان محمد بن ملکشاه ، با عباراتی کوتاه و مقطع و سجع از او در دست است که نسخۀ خطی آن در کتابخانۀ مجلس شورای ملی موجود است . کتاب دیگری نیز با نام شکارنامۀ ملکشاه به وی نسبت داده اند. به نوشته عباس اقبال او همان کسی است که در منابع از او به نام «معین اصم» یا «معین الملک اصم » نام برده شده و این لقب به سبب سنگینی گوشش در اواخر عمر بوده است.