رجوع شود به:تاریخ بلعمی
wikijoo: تاریخنامه_طبری
تاریخنامه طبری
دانشنامه آزاد فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] شهرت ابوعلی به دلیل ترجمه تاریخ طبری یا تاریخ الامم و الملوک به فارسی است که آن را به فرمان منصور بن نوح در 352 (مجمل التواریخ و القصص، ص 180)، حدود پنجاه سال پس از تألیف کتاب طبری، ترجمه کرد. این اثر یکی از قدیمترین آثار به نثر فارسی دری است که از لحاظ ادبی و تاریخی ارزشی ویژه دارد. افسوس که این ترجمه در طول زمان از تصرف کاتبان و حاشیه نویسان در امان نبوده، و اکنون به صورتی در آمده که گویی این اثر را چند تن نوشته اند. و به همین دلیل، به نوشته قزوینی (نظامی، تعلیقات، ص 23-24) و به پیروی از او، روشن (بلعمی، 1366، ج 1، مقدمه، ص بیست و یک)، این ترجمه به قلم شخص بلعمی نبوده بلکه دبیران و منشیان دربار به این ترجمه اقدام کرده اند؛ اما برای این ادعا دلیل کافی در دست نیست. استوری (ج 2، ص 427)، در معرفی تاریخ بلعمی، دو تحریر از آن ذکر کرده است که نخستین تحریر از بلعمی با پیشگفتاری به زبان عربی و تحریر دیگر از نویسنده ای ناشناس با دیباچه ای به زبان فارسی است.
این اثر، هر چند که شامل مطالب تاریخ طبری است، ترجمه صرف نیست. در این ترجمه، بلعمی از ذکر روایتهای گوناگون در یک مورد، دوری جسته و به نقل روایتی پرداخته که به نظرش درست تر از سایر گزارشها بوده است؛همچنین حدیثهای تکراری و اسنادها در ترجمه حذف شده است. افزون بر این، بلعمی گاه از طبری انتقاد می کند، مثلا درباره حدیث بنی اسرائیل و موسی (1353 ش، ج 1، ص 451-452)، ذو القرنین (ج 2، ص 701) و اخبار حضرت عیسی علیه السّلام (ج 2، ص 772).
اثر بلعمی دارای اضافاتی مانند، فصلی درباره پیدایش جهان (همان، ج 1، ص 2-18)، داستان کیومرث و عقاید ایرانیان در باب آغاز آفرینش آدم علیه السّلام (ج 1، ص 112-113) است و داستان بهرام چوبین را از روی مأخذ فارسی آن نقل کرده است (ج 2، ص 1077، پانویس 1). تاریخ طبری رویدادهای تاریخی را تا 302 ضبط کرده، اما بلعمی این رویدادها را تا 355 نقل می کند که خود پیوستی بر تاریخ طبری است.
از ترجمه بلعمی نسخه های خطی گوناگونی در کتابخانه های جهان وجود دارد (استوری، ج 2، ص 427-434). این اثر در پنج جلد در تهران تصحیح و چاپ شده است. بخش نخست کتاب که از بدو آفرینش آغاز و به شرح حال پیامبران و شاهان ایران انجام می یابد، در دو مجلد و به تصحیح ملک الشعرا بهار و به کوشش محمد پروین گنابادی در 1341 ش به نام تاریخ بلعمی به چاپ رسیده است. بخش دوم، که درباره تاریخ اسلام است از انساب پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آغاز شده و پس از ذکر تاریخ خلفای راشدین، اموی و عباسی به خلافت المسترشد بالله پایان می پذیرد. این بخش از کتاب، تحت عنوان تاریخنامه طبری، به تصحیح محمد روشن در سه مجلد در 1366 ش منتشر شده است.
زوتنبرگ grebnetoZ و دوبو xuebuD نیز کتاب بلعمی را با مقایسه نسخه های خطی موجود در پاریس، گوتا و لندن، بین سالهای 1285- 1867/1291-1874 به زبان فرانسه ترجمه و در چهار جلد در پاریس چاپ کرده اند (براون، ج 1، ص 539).
ملک الشعرا بهار درباره سبک و شیوه تاریخ بلعمی بررسیهای موشکافانه ای انجام داده است (ج 1، ص 264، 319-350، 368، 370).
این اثر، هر چند که شامل مطالب تاریخ طبری است، ترجمه صرف نیست. در این ترجمه، بلعمی از ذکر روایتهای گوناگون در یک مورد، دوری جسته و به نقل روایتی پرداخته که به نظرش درست تر از سایر گزارشها بوده است؛همچنین حدیثهای تکراری و اسنادها در ترجمه حذف شده است. افزون بر این، بلعمی گاه از طبری انتقاد می کند، مثلا درباره حدیث بنی اسرائیل و موسی (1353 ش، ج 1، ص 451-452)، ذو القرنین (ج 2، ص 701) و اخبار حضرت عیسی علیه السّلام (ج 2، ص 772).
اثر بلعمی دارای اضافاتی مانند، فصلی درباره پیدایش جهان (همان، ج 1، ص 2-18)، داستان کیومرث و عقاید ایرانیان در باب آغاز آفرینش آدم علیه السّلام (ج 1، ص 112-113) است و داستان بهرام چوبین را از روی مأخذ فارسی آن نقل کرده است (ج 2، ص 1077، پانویس 1). تاریخ طبری رویدادهای تاریخی را تا 302 ضبط کرده، اما بلعمی این رویدادها را تا 355 نقل می کند که خود پیوستی بر تاریخ طبری است.
از ترجمه بلعمی نسخه های خطی گوناگونی در کتابخانه های جهان وجود دارد (استوری، ج 2، ص 427-434). این اثر در پنج جلد در تهران تصحیح و چاپ شده است. بخش نخست کتاب که از بدو آفرینش آغاز و به شرح حال پیامبران و شاهان ایران انجام می یابد، در دو مجلد و به تصحیح ملک الشعرا بهار و به کوشش محمد پروین گنابادی در 1341 ش به نام تاریخ بلعمی به چاپ رسیده است. بخش دوم، که درباره تاریخ اسلام است از انساب پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آغاز شده و پس از ذکر تاریخ خلفای راشدین، اموی و عباسی به خلافت المسترشد بالله پایان می پذیرد. این بخش از کتاب، تحت عنوان تاریخنامه طبری، به تصحیح محمد روشن در سه مجلد در 1366 ش منتشر شده است.
زوتنبرگ grebnetoZ و دوبو xuebuD نیز کتاب بلعمی را با مقایسه نسخه های خطی موجود در پاریس، گوتا و لندن، بین سالهای 1285- 1867/1291-1874 به زبان فرانسه ترجمه و در چهار جلد در پاریس چاپ کرده اند (براون، ج 1، ص 539).
ملک الشعرا بهار درباره سبک و شیوه تاریخ بلعمی بررسیهای موشکافانه ای انجام داده است (ج 1، ص 264، 319-350، 368، 370).
wikinoor: خلفای راشدین ، اموی و عباسی به خلافت المسترشد بالله پایان می پذیرد. این بخش از کتاب، تحت عنوان تاریخنامه طبری، به تصحیح محمد روشن در سه مجلد در ۱۳۶۶ ش منتشر شده است. زوتنبرگ grebnetoZو دوبو xuebuDنیز کتاب بلعمی را با مقایسه نسخه های خطی موجود در پاریس، گوتا و لندن، بین سالهای ۱۲۸۵- ۱۲۹۱/ ۱۸۶۷- ۱۸۷۴ به زبان فرانسه ترجمه و در چهار جلد در پاریس چاپ کرده اند . ملک الشعرا بهار درباره سبک و شیوه تاریخ بلعمی بررسیهای موشکافانه ای انجام داده است . قزوینی ترجمه تفسیر طبری را نیز به وی منسوب دانسته است که ظاهرا این انتساب درست نیست، زیرا این تفسیر حاصل کار چند تن از علمای ماوراء النهر است. نظامی عروضی نیز از توقیعات بلعمی نام برده که معلوم نیست آن را ابو الفضل نوشته است با ابو علی بلعمی.
wikifeqh: تاریخنامه_طبری _(کتاب)
[ویکی نور] تاریخ نامه طبری (بلعمی). تاریخ نامه طبری، ترجمه «أخبار الأمم و الملوک»، اثر مورخ و مفسر معروف محمد بن جریر طـبری (متوفی 310ق) است که ابوعلی بلعمی به فرمان منصور بن نوح سامانی، آن را به فارسی ترجمه کرده، ولذا این اثر یکى از قدیمی ترین آثار به نثر فارسى درى است.
تاریخ نامه طبری، که بـا هـمت محمد روشن، با تصحیح جدید و کامل تری (نسبت به تصحیحات قبلی)، با افزودن تعلیقات و توضیحات در اختیار دانش پژوهان قرار گرفته است، در حقیقت پنج جلد است که جلد اول و دوم آن با ذکر تاریخ پیامبران و تـاریخ اسـطوره ای و باستانی ایران قبلا منتشر گردیده و در مقاله ای جداگانه کتاب شناسی شده است.
جلدهای سوم و چهارم و پنجم (البته بر روی جلد کتاب حاضر، عنوان مجلد اول، مجلد دوم و مجلد سوم ثبت شده است) که مدت ها بعد از آن دو جلد با عنوان «بخش چاپ نشده» منتشر شده، همین کتابی است که هم اکنون مورد بحث ماست و در صدد معرفی آن هستیم.
نویسنده در این سه جلد، سیر حوادث تاریخی را تا سال 529ق ، پی گرفته و کتاب را با ذکر خـبر قـتل المـسترشدبالله ، خلیفه عباسی در سال 529ق، به پایان می برد.
کتاب مشتمل بر مقدمه تحقیقی مصحح و متن تاریخ نامه است که به شیوه آثار قدیمی با عناوین پیاپی بدون فصل بندی و تبویب خاصی ارائه شده است.
ترجمه تاریخ نامه طبری، از نخستین نمونه های ارجمند زبان فارسی دری است که گذشته از قدمت و اصالت، از سویی به اعتبار شمول و احتوای آن بر تاریخ عمومی جهان و ایران، از پیدایی آدم تا عصر خود و از سویی دیگر به سبب در بر داشتن گنجینه ای گران بها از واژگان و ترکیب های کهن زبان پارسی و پرهیز از به کار بردن لغت های بیگانه، شایسته بازنگریستن و بررسی و مداقه است.
تاریخ نامه طبری، که بـا هـمت محمد روشن، با تصحیح جدید و کامل تری (نسبت به تصحیحات قبلی)، با افزودن تعلیقات و توضیحات در اختیار دانش پژوهان قرار گرفته است، در حقیقت پنج جلد است که جلد اول و دوم آن با ذکر تاریخ پیامبران و تـاریخ اسـطوره ای و باستانی ایران قبلا منتشر گردیده و در مقاله ای جداگانه کتاب شناسی شده است.
جلدهای سوم و چهارم و پنجم (البته بر روی جلد کتاب حاضر، عنوان مجلد اول، مجلد دوم و مجلد سوم ثبت شده است) که مدت ها بعد از آن دو جلد با عنوان «بخش چاپ نشده» منتشر شده، همین کتابی است که هم اکنون مورد بحث ماست و در صدد معرفی آن هستیم.
نویسنده در این سه جلد، سیر حوادث تاریخی را تا سال 529ق ، پی گرفته و کتاب را با ذکر خـبر قـتل المـسترشدبالله ، خلیفه عباسی در سال 529ق، به پایان می برد.
کتاب مشتمل بر مقدمه تحقیقی مصحح و متن تاریخ نامه است که به شیوه آثار قدیمی با عناوین پیاپی بدون فصل بندی و تبویب خاصی ارائه شده است.
ترجمه تاریخ نامه طبری، از نخستین نمونه های ارجمند زبان فارسی دری است که گذشته از قدمت و اصالت، از سویی به اعتبار شمول و احتوای آن بر تاریخ عمومی جهان و ایران، از پیدایی آدم تا عصر خود و از سویی دیگر به سبب در بر داشتن گنجینه ای گران بها از واژگان و ترکیب های کهن زبان پارسی و پرهیز از به کار بردن لغت های بیگانه، شایسته بازنگریستن و بررسی و مداقه است.
wikinoor: تاریخ نامه_طبری_(بلعمی)
کلمات دیگر: