تاریخ تذکره های فارسی

تاریخ تذکره های فارسی (کتاب). اثری در معرفی تذکره های فارسی، نوشته ی احمد_گلچین_معانی. کتاب در آخرین ویرایش و تغییرات مولف، شامل دوجلد و در مجموع بالغ بر 1770 صفحه می ­شود. نخستین بار در طی سال های 1348 تا 1350 توسط انتشارات دانشگاه تهران و در نوبت دوم (چاپی که اکنون در دست است) با ویرایش و افزوده هایی به همت کتابخانه ی سنایی (1363) چاپ و منتشر شده است.
کتاب بعد از مقدمه های کوتاهی (در هردو جلد) به صورت ترتیب الفبایی به معرفی تذکره های فارسی تا زمان مولف می پردازد. کتاب حاضر شامل دو بخش است: تذکره هاى فارسى و کتاب هایى که فصلى از آنها در بیان احوال شاعران است. بخش اول، جلد نخست و قسمتى از جلد دوم را به خود اختصاص داده و در آن به معرفى تذکره هاى فارسى پرداخته شده است. اولین تذکره ی معرفی شده در این بخش آتش فشان (تألیف محمدیعقوب خان ادیب فراهى) و آخرین تذکره نیز کتابی است با عنوان ید بیضا (تألیف میر غلامعلى آزاد بلگرامى)؛ بخش دوم، دربردارنده ی تواریخ و کتبى است که بخشى از آن ها، در تراجم شعراست. اولین کتاب معرفى شده ی این بخش آثارالصنادید (تألیف جوادالدوله عارف جنگ دکتر سید احمد خان دهلوى) و آخرین اثر نیز یادگار بهادرى (تألیف بهادر سنگه شاه جهان آبادى) در تاریخ عمومى است.
در هر دو بخش کتاب ذکر این نکات لحاظ شده است: نام کتاب، نام مؤلف، تاریخ تألیف، سبب تألیف، روش نگارش، تعداد تراجم، اسامى صاحبان تراجم (در صورتى که در فهرست ها منتشر نشده باشد)، مآخذ و منابع مؤلف درباره ی شعرا، ذکر اصالت تمام یا قسمتى از هر تذکره، نظر انتقادى درباره ی ارزش و اعتبار هر تذکره، بیان دقت نظر یا سهل انگارى تذکره نویسان در گزارش احوال شاعران با ذکر شواهدى از هر مورد، معرفى نسخه هاى خطى موجود در کتابخانه هاى عمومى و خصوصى ایران و سایر کشورهاى جهان با ذکر شماره و مشخصات هر نسخه، شرح احوال و منتخبات اشعار و سایر آثار تذکره نویسان. در مورد تذکره هایى که به چاپ رسیده اند نیز محل، تاریخ و نوبت چاپ ذکر شده است.
در پایان جلد دوم تاریخ تذکره های فارسی، فهرست هایی به این شرح آمده است: فهرست الفبایى اسامى تذکره ها (به ترتیب قرن تألیف)؛ نام هاى کسان و خاندان ها؛ اسامى کتب و اماکن مذکور در متن.
این کتاب از لحاظ کتاب شناسی، تنها اثر تالیفی در نوع خود است و عمده ی ارزش کار گلچین معانی نیز در این مساله شناخته می شود.

[ویکی نور] تاریخ تذکره های فارسی، تألیف احمد گلچین معانی، کتابی است در معرفی تذکره های نوشته شده به زبان فارسی، که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است.
نویسنده بررسی و نقد تذکره های نوشته شده را انگیزه تألیف اثر حاضر عنوان داشته و در مقدمه به این امر، اشاره نموده است که: «و اما اینکه نگارنده به فکر چنین تألیفی افتاد، جز آن نبود که با بررسی دقیق و ارزیابی و نقد تذکره ها خزف را از گهر جدا کند و اصیل را از نااصل بازنماید، تا راهنمای پژوهندگان در احوال شاعران باشد و از گمراهی و سرگردانی برهند و در کار نقد تذکره ها اعمّ از قدیم و جدید نظری جز به اشتباهکاری گذشتگان که باعث اشتباهات معاصران شده است نبوده» .
کتاب در دو جلد تنظیم شده و مقدمه کوتاهی از نویسنده، در ابتدای هر دو جلد آمده است.
کتاب حاضر شامل دو بخش است:
بخش یکم: تذکره های فارسی؛