تاریخ ایران کیمبریج

تاریخِ ایرانِ کِیْمْبریج
کتابی در تاریخ و جغرافیای تاریخی ایران به زبان انگلیسی تألیف جمعی از مستشرقان در سلسلۀ انتشارات دانشگاه کیمبریج . طرح تألیف این کتاب را نخستین بار در ۱۹۵۹/۱۳۳۸ش ، آرتور. ج . آربری، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کیمبریج، با حمایت مالی ایران بنا نهاد. در این کتاب اوضاع جغرافیایی ، بوم شناسی ، تاریخ سیاسی ، مذهبی ، فلسفی ، اقتصادی ، علمی و هنری ایران را از زمان مادها تا ۱۳۵۹ش گروهی از ایران شناسان ایرانی ، مانند دکتر عبدالحسین زرین کوب، دکتر سید حسین نصر، دکتر محمود صناعی، و آیت الله مرتضی مطهری، و غیرایرانی بررسی کرده اند . این کتاب هفت جلد است: ۱. سرزمین ایران با ویرایش ویلیام . ب . فیشر (کیمبریج ، ۱۹۶۸) به ترجمۀ فارسی مرتضی ثاقب فر (تهران، ۱۳۸۴)؛ ۲. دوران مادی و هخامنشی با ویرایش ایلیا گرشوویچ و چند تن دیگر (کیمبریج ، ۱۹۸۵)؛ ۳. تاریخ ایران ، از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی با ویرایش احسان یارشاطر در دو بخش (کیمبریج ، ۱۹۸۳) به ترجمۀ فارسی حسن انوشه (تهران ، ۱۳۶۸، ۱۳۷۷)؛ ۴. تاریخ ایران ، از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان با ویرایش ریچارد نلسون فرای (کیمبریج ، ۱۹۷۵) به ترجمۀ فارسی حسن انوشه (تهران ، ۱۳۷۲)؛ ۵. تاریخ ایران ، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان با ویرایش جی . آ. بریل (کیمبریج ، ۱۹۶۸) به ترجمۀ فارسی حسن انوشه (تهران ، ۱۳۶۳)؛ جلد ۶: دوران تیموریان و صفویان با ویرایش لارنس لاکهارت و پیتر جکسون (کیمبریج ، ۱۹۸۶) و ترجمۀ فارسی یعقوب آژند در دو بخش: تاریخ ایران در دورۀ تیموریان (تهران ، ۱۳۷۹) تاریخ ایران در دورۀ صفویان (تهران ، ۱۳۸۰)؛ ۷. از آغاز حکومت نادرشاه افشار تا ۱۳۵۹ش با ویرایش پیتر ایوری ، گاوین همبلی ، چارلز ملویل . فصل هایی از این مجلد را عباس مخبر با عنوان سلسلۀ پهلوی و نیروهای مذهبی به فارسی برگردانده است (تهران ، ۱۳۷۱).

[ویکی فقه] تاریخ ایران کیمبریج، کتابی درباره تاریخ و جغرافیای تاریخی ایران از قدیمترین ایام تا زمان حاضر، به انگلیسی ، در هفت مجلد است.
طرح تألیف این کتاب را نخستین بار در ۱۳۳۸ش/ ۱۹۵۹ آرتور ج. آربری و قدس نخعی، سفیر ایران در لندن ، ارائه دادند.
شرکت ملی نفت ایران با سرمایه ای بالغ بر ۰۰۰، ۲۵ پوند، بودجه این طرح را تأمین کرد؛ لیکن پس از چندی، این سرمایه از بین رفت و مؤسسه مطالعات ایرانی در واشینگتن برای مجلد دوم، مؤسسه یارشاطر وابسته به دانشگاه کلمبیا برای جلدهای ششم و هفتم و شاهزاده ابونصر عضد برای جلد هفتم، کمکهای مالی بلاعوضی کردند و انتشارات دانشگاه کیمبریج چاپ این اثر را با عنوان The Cambridge History of Iran (تاریخ ایران کیمبریج) به عهده گرفت.
آربری، برای تشکیل هیئت ویراستاری، از برخی محققان نامدار دعوت کرد و نخستین گردهمایی در ژانویه ۱۹۶۱ برگزار شد.
هیئت ویراستاران عبارت بودند از: آرتور ج. آربری (رئیس، ۱۹۶۱ـ۱۹۶۹)، سر هارولد بیلی (۱۹۶۱ـ و از ۱۹۷۰ به بعد به عنوان رئیس)، آن ک. س. لمتون (۱۹۶۱ـ۱۹۷۰)، روبن لوی (۱۹۶۱ـ۱۹۶۶)، رابرت چ. زینر (۱۹۶۱ـ۱۹۶۷)، بزیل گری (نایب رئیس، ۱۹۶۱ـ۱۹۸۹)، پیتر ایوری (سرویراستار، ۱۹۶۱ـ ۱۹۶۹)، عیسی صدیق (۱۳۴۲ـ ۱۳۴۸ش/ ۱۹۶۳ـ۱۹۶۹)، سیدحسن تقی زاده (۱۹۶۳ـ۱۹۶۹)، لارنس لاکهارت (۱۹۶۴ـ ۱۹۷۵)، جان اندرو بویل (۱۹۶۷ـ ۱۹۷۸)، سر ماکس مالوان (۱۹۷۰ـ ۱۹۷۸)، کلیفورد ادموند باسورث (۱۹۷۰ـ)، ایلیاگرشویچ (۱۹۷۰ـ)، هیوبرت س. ج. دارک (سرویراستار، ۱۹۷۰ـ)، ویلیام ب. فیشر (۱۹۷۹ـ۱۹۸۴) و محمود صناعی (۱۳۵۱ـ۱۳۶۴ش/ ۱۹۷۲ـ۱۹۸۵) که رابط رسمی هیئت ویراستاری با مراکز علمی ایران بود.
تاریخ ایران کیمبریج افزون بر بررسی تاریخ سیاسی ایران ، به هنرهای ایرانی و تأثیر آن ها بر تمدن جهان می پردازد.
این تاریخ به جنبه های مذهبی، فلسفی، اقتصادی، علمی و هنری تمدن ایرانی توجه کرده است، اما بر برخی جنبه ها، از جمله اوضاع جغرافیایی و بوم شناسی ، تأکید بیشتری دارد.
برخی از مستشرقان و محققان، این کتاب را به سبب اهمیتش نقد و بررسی کرده اند که بعضی از این بررسیها به طور مستقل یا در مجلات به چاپ رسیده است، از جمله مقاله بگلی در شماره ۴۷ مجله اسلام و مقاله والتر هینتس در شماره ۲۴۲ مجله تاریخ .

جلد اول
جلد اول تاریخ ایران کیمبریج با عنوان «سرزمین ایران»، شامل چهار بخش و ۲۲ فصل است.
مطالب این بخشها عبارت اند از: بخش نخست، در باره جغرافیای طبیعی، زمین شناسی ، موقعیت اقلیمی، گیاهان ، جانوران و پرندگان ایران.
بخش دوم با نام « مردم ایران »، در باره نخستین تشکلهای جوامع انسانی در ایران.
بخش سوم درباره امور معیشتی، ارتباطات، حمل ونقل و کشاورزی و گله داری .
بخش چهارم، نتیجه گیری از مطالب فصلهای پیشین.
این مجلد با ویراستاری ویلیام ب. فیشر در ۱۳۴۷ش/ ۱۹۶۸ به چاپ رسید.
تعدادی از محققان ایرانی و اروپایی در تدوین این مجلد همکاری داشته اند، از جمله محمدحسن گنجی، جمشید بهنام، ساندرلند، اندرسون، هریسون.

جلد دوم
جلد دوم، با نام «دوران مادی و هخامنشی»، شامل ۲۱ فصل است: فصل اول تا دهم درباره حکومت عیلام و انشان، تأسیس پادشاهی هخامنشی، تشکیلات اداری آن و جنگهای هخامنشیان با یونان و فروپاشی پادشاهی آنان بر اثر حمله اسکندر به ایران؛ فصل یازدهم و دوازدهم درباره اسنادِ سنگنبشته های تخت جمشید، سکه ها، اوزان و مقادیر در زمان هخامنشیان؛ فصل سیزدهم درباره جهان بینی ایرانِ خاوری، بنابه روایت اوستا ؛ فصل چهاردهم درباره دین و آیین ایرانیان در زمان هخامنشیان؛ فصل پانزدهم شامل بررسی زبان آرامی در زمان هخامنشیان؛ فصل شانزدهم درباره گاه شماری در ایران قدیم؛ و فصل هفدهم تا بیست ویکم درباره معماری هخامنشیان، کنده کاریهای بیستون و کشفیات تپه نوش جان و پاسارگاد و ابزارهای فلزی.
این مجلد، با ویرایش ایلیا گرشویچ و با همکاری برخی از محققان مشهور، از جمله ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف، تادئوش سولیمیرسکی، ماکس مالوان، بیوار، گرینفیلد و سر هارولد بیلی، و محمود صناعی در هیئت ویراستاری، در ۱۳۶۴ش/ ۱۹۸۵ به چاپ رسیده است.

جلد سوم
...