تاریخ ال مظفر

wikijoo: تاریخ_آل_مظفر

wikinoor: ایران ) در بردارد. البته به دلیل گسترش قلمرو این خاندان، آن را از تاریخ های سلسله ای نیز می توان به شمار آورد. آل مظفر ۷۲ سال در قلمرو پهناوری حکم می راندند که فارس ، یزد ، کرمان ، اصفهان و زمانی آذربایجان و بغداد را فرامی گرفت. گفتنی است نویسنده کار خود را از ۸۲۳ هجری قمری آغاز کرد.
نثر کتاب روان و ساده است و بر پایه عنوان های نویسنده، کمابیش ۶۲ بخش دارد که بیش تر آنها با پسوند «ذکر» آغاز می شوند. برای نمونه، «ذکر بیعت امیر مبارزالدین با خلیفه عباسی و محاصره اصفهان». در جای جای کتاب نیز با توجه به درون مایه گزارش ها، شعرهایی با عنوان «بیت» یا «شعر» آورده شده است.
گزارش محتوا
نویسنده تاریخ آل مظفر را بر پایه آثار کسانی مانند معین الدین یزدی و گفته ها و خبرهای افراد «صحیح القول» یا دیده های خودش، از آغاز پیدایی تا سقوط آنان دنبال می کند. وی در آغاز کتاب پس از شرحی درباره چگونگی نوشتن کتاب به ذکر تبار امیر مبارزالدین محمد می پردازد. بر پایه نوشته های این بخش از اثر، وی امیر غیاث الدین حاجی از خواف خراسان بود و زمانی که لشکریان اسلام به خراسان می رفتند، نیاکان او از سرزمین عربان به خراسان کوچیدند. هنگام لشکرکشی مغول به خراسان، مظفر بن منصور نوه او به یزد رفت و فرزندانش (ابوبکر، محمد و منصور) با اتابک علاء الدوله همراه شدند و هنگام یورش هولاکوخان به بغداد (۶۵۶ ه. ق)، اتابک یزد ابوبکر را به اردوی هولاکو فرستاد و پس از تصرف بغداد، به فرمان هولاکو به مصر رفت و در جنگ با مملوکان کشته شد. منصور برادر دیگر ابوبکر، سه پسر داشت: مبارزالدین محمد، زین الدین علی و شرف الدین مظفر که از دیگران بزرگ تر بود و زمانی به اتابک یوسف شاه خدمت می کرد و پس از آن به خدمت ایلخانان مغول درآمد و از همراهان آنان شد. شرف الدین مظفر در دستگاه ارغون خان، گیخاتو و سپس غازان خان به کار پرداخت و در روزگار حکومت غازان خان کارش بالا گرفت. او در هفتصد هجری ازدواج کرد و از او امیر مبارزالدین محمد زاده شد. شرف الدین در عهد اولجایتو نیز از مقربان درگاه به شمار می رفت تا اینکه در ۷۱۳ از دنیا رفت و دشمنانش به کمک خواجه رشیدالدین، املاک مبارزالدین سیزده ساله را مصادره (دیوانی) کردند، اما مبارزالدین ناامید نشد و خود را به دربار اولجایتو رساند و توانست بر جای پدرش بنشیند. پس از مرگ اولجایتو، ابوسعید حکومت میبد و نگاه بانی راه های آن جا را به وی سپرد و پس از نزاعی میان برادر شیخ ابواسحاق اینجو و اتابک حاجی شاه (حاکم یزد) و گریختن او، حکومت یزد به مبارزالدین محمد واگذار و حکومت خاندان مظفر آغاز شد. نویسنده پس از شرح درگیری های وی با رقیبانش در کرمان و فارس، به چگونگی گسترش قلمرو وی در این سرزمین ها می پردازد و دراین بخش از کتاب، درباره چگونگی برافتادن حکومت آل اینجو در فارس و تصرف کرمان و اوضاع سیاسی و کشمکش های موجود در این منطقه ها گزارش می دهد و اطلاعات سودمندی درباره شخصیت های علمی- فرهنگی آن روزگار عرضه می کند. مبارزالدین در ۷۵۸ هجری به تبریز حمله کرد و آن جا را گرفت، اما این فتح چندان نپایید و هنگامی که سلطان اویس جلایری بدان شهر رفت، او به شیراز بازگشت و در راه بازگشت کدورتی میان او و فرزندانش شاه شجاع و شاه محمود پیش آمد. سرانجام در رمضان ۷۵۹، پسرانش او را دست گیر و کور کردند.
← بزرگ ترین کارهای مبارزالدین محمد
درباره خاندان مظفر آثاری مانند مواهب الهی در تاریخ آل مظفر و ذیل جامع التواریخ نوشته شده و افزون بر اینها، میرخواند در روضه الصفا بخش درازدامنی درباره آنان آورده است. کتبی، مواهب الهی معین الدین یزدی را به شیوه ای روان چکیده کرد و با افزودن دیده ها و پژوهش های خود به آن، تاریخ آل مظفر را پدید آورد مورخان درباره انتساب کتاب به محمود کتبی (گیتی) سخن ها گفته اند. مصحح محترم در این باره می گوید در بخش پایان نسخه ای از تاریخ گزیده که به همت ادوارد براون منتشر شد، ذیلی درباره تاریخ آل مظفر، نوشته شده در ۸۲۳ آمده است. این ذیل از مؤلف تاریخ گزیده نیست و در پاره ای از دیگر نسخه های آن نیز دیده می شود. نویسنده این ذیل کسی به نام محمود است که خود را «ابا عن جد» از خادمان دودمان مظفر می شمرد که به «کتبی» بدون هیچ نقطه ای منسوب است و از این رو، برخی از افراد آن را «گیتی» خوانده اند. از سوی دیگر، کسی به نام «کینی» در همین کتاب یاد می شود و گمان می رود که با نویسنده نسبتی داشته باشد. مصحح پس از مباحثات بسیار، سرانجام نویسنده تاریخ آل مظفر را «کتبی» می داند نه محمود گیتی و گمان می زند که غیاث الدین بن احمد ابرقوهی طبیب نیز نسبت نزدیکی با او داشته است. نسخه بدل ها در پانوشت ها و توضیحات مصحح در پایان کتاب، به شناخت آن بسیار کمک می کند.
منبع
...