تاریخ فیروزشاهی

تاریخِ فیرُوزْشاهی
کتابی به فارسی در تاریخ هند، نوشتۀ ضیاءالدین بَرَنی (۶۸۴ـ پس از ۷۵۸ق). این کتاب که تألیف آن با مرگ مؤلف، در ۷۵۸ق، به پایان رسیده است ، رویدادهای دوران سلاطین دهلی را از برآمدن غیاث الدین بَلْبَن به تخت شاهی در ۶۶۲ق، تا ششمین سال پادشاهی جلال الدین فیروز شاه (۷۵۸ق) در بردارد و در واقع ادامه و ذیل طبقات ناصری منهاج سراج (تألیف در ۶۵۸ق) است . تاریخ فیروز شاهی ، اندرزنامه ای است به حاکمان در اجرای وظیفۀ حکومتی شان برپایۀ دستورهای شریعت . مؤلف در این اثر، در مبحث مربوط به هر سلطان ، نظریات سیاسی ـ مذهبی خود را به صورت تمثیل بیان کرده است . وی افزون بر اطلاعاتی دربارۀ دوران سلاطین دهلی ، به ذکر شرح احوال شخصیت های مشهور و شاعران و صوفیان و همچنین چگونگی اوضاع اقتصادی و اجتماعی جامعه نیز پرداخته است . تاریخ فیروز شاهی از منابع مهم تاریخ سلاطین دهلی است . اثری دیگر به همین نام را به زبان فارسی شمس سراج عفیف (قرن ۸ق) نوشته که دربارۀ تاریخ پادشاهی فیروزشاه تُغلق (۷۵۲ـ۷۹۰ق) است و در حقیقت دنبالۀ تاریخ فیروز شاهی ضیاءالدین بَرَنی است . این اثر در ۱۸۶۰ـ۱۸۶۲م در کلکته به طبع رسید. بخش هایی از تاریخ فیروز شاهی بَرَنی به زبان انگلیسی ترجمه و چاپ شده است .

[ویکی فقه] تاریخ فیروزشاهی (کتاب). «تاریخ فیروزشاهی» اثری است به زبان فارسی مربوط به وقایع دوران غیاث الدین فیروزشاه تغلق که در سال ۷۵۲ ق. بر تخت سلطنت نشست و پس از سی و هشت سال و هشت ماه حکومت در سال ۷۹۰ ق. درگذشت.
مولف یکی از انگیزه های تالیف این کتاب را اظهار ارادت به صوفیان شهر هانسی ذکر می کند، چه خود وی از همان کودکی با قرآن و حدیث و ادب و عرفان انس گرفته بود. بدین لحاظ این کتاب اثری مهم در بررسی تاریخ معنوی روزگار فیروزشاهی است. نگارش این کتاب در سال ۸۰۱ ق. پایان یافته است.
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر مقدمه ای به قلم محمدرضا نصیری، حمد و ثنای حضرت ایزد برتر جل جلاله و نیز نعت حضرت سرور عالم صلی الله علیه و آله وسلّم به قلم مولف و ده مقام و نود مقدمه (در پنج قسم) است.
گزارش محتوا
مولف از ملازمان فیروزشاه بوده و در سفر و حضر او را همراهی می کرده و آنچه از فیروزشاه می دیده می نوشته است. وی در این تاریخ به احوالات شاه و دیگر شخصیت ها توجه بسیار داشته و به همین دلیل چندان به ذکر تاریخ دقیق وقایع نظر نداشته است. چنانکه ذکر شد، وی کار خود را ادامه کار ضیاءالدین برنی که تاریخ فیروزشاهی را تالیف کرده بود، می داند. برنی در کتاب خود وقایع تاریخی را تا سال ششم پادشاهی غیاث الدین فیروزشاه دنبال کرده است. در فاصله زمانی برنی تا زمان عفیف کتاب های تاریخی متعددی، چه به صورت نظم و چه به صورت نثر ، پدید آمد که امروزه از منابع مهم تاریخ شبه قاره هند به شمار می روند. اما عفیف از این میان، نوشته ضیاء برنی را پسندید و به آن دل بست و از شیوه او پیروی نمود. با مطالعه این دو اثر، شیوه متفاوت در نوع تفکر تاریخی دیده می شود و آن اینکه تقسیم بندی تاریخی ضیاء برنی بر اساس «وقایع» گذاشته شده است؛ در حالی که عفیف توجه خاصی به «شخصیت ها» داشته و «سلطان» در محور حوادث تاریخی قرار گرفته است. به نظر این دیدگاه نشان می دهد که عفیف از یک حس اسلوب شناسی قوی برخوردار بوده است و همین تقسیم بندی های تاریخی، تاریخ فیروزشاهی را از اشتباهات ناشی از تکرار و تناقض و اغتشاش مصون داشته و باعث بهبود و پیشرفت تاریخ نگاری شده است.
← حضور مولف در دربار فیروزشاه
...