تاریخ نگارستان

wikijoo: تاریخ_نگارستان

wikifeqh: احمد بن محمد غفاری کاشانی، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی این کتاب، در بر دارنده تاریخی فارسی، آمیخته با داستان ها و حکایت های کم یاب تاریخ اسلام و ایران به شمار می آید که در 959 هجری به نام شاه طهماسب اول صفوی نوشته شده است. انگیزه وی را از نوشتن تاریخ نگارستان، جست وجوی علت های فراز و فرود سلسله ها با توجه به رویدادها و روایت های تاریخی روزگار آنها می توان دانست. نویسنده این کتاب که خود مردی شاعر و خطاط و مترسلی توانا بود، در دستگاه سام میرزا صاحب تحفه سامی و فرزند شاه اسماعیل می زیست و در دو کتاب تاریخی اش؛ یعنی تاریخ نگارستان و تاریخ جهان آرا، مطالبی فشرده و پرداخته در باره نقاشان و خطاطان نوشت.
نثر کتاب، مانند گلستان سعدی، ادبی و به نظم (شعر) آمیخته است. مؤلف با زبانی شیوا، رسا و چکیده گو، تاریخ دَه قرن هجری را باز می گوید. لغات مغولی در کتاب به کار رفته، اما مصحح، واژگان نامأنوس آن را حذف کرده است. مصحح این اثر، از خو کردن نویسنده به آوردن واژگان ناآشنا و درازنویسی خبر می دهد و به انگیزه بهره گیری بیشتر مردم از آن، به حذف کلمه های گزاف و واژه های زاید دست می گشاید.
برخی از گزارش های کتاب، عنوان هایی مانند «من الوقایع»، «من الاتفاقات»، «من الغرائب»، «من البدایع»، «من مآثر التمول»، «من الرؤیا»، «حکایت»، «تمثیل»، «من المضحکات»، «من مآثر الأدبار» و ...، دارند و خواننده پیش از خواندنشان، کمابیش درون مایه آنها را درمی یابد. شماری از این گزارش ها با «گویند» یا «نوشته اند» یا «مشهور است» یا «آورده اند» آغاز می شوند و برخی از آنها از سندها و منابعی برخوردارند.
تاریخ نگارستان، شرح کوتاهی از زندگی پیامبر گرامی اسلام (ص) و حضرت علی (ع) و فرزندان و کرامات ایشان را در بر دارد و با گزارش در باره رویدادها در زمانه خلفای اموی و عباسی و سلسله شاهان ایرانی، حکایات و روایاتی از امیران، سرداران، نام داران علم و ادب و حتی توده، آورده و داستان هایی از شاه نامه فردوسی و حکایت هایی در باره اسکندر مقدونی و لقمان نیز باز گفته است.
این کتاب، نخست به شرح حال و زندگانی پیامبر گرامی اسلام (ص) و غزوه ها و سفرها و هجرت و نامه هایش به پادشاهان روزگار خود و حالات امام علی (ع) و فرزندان وی و کرامت هایشان و سپس به تاریخچه خلفای بنی امیه و صفاریان و طاهریان و پادشاهان آل سامان و درازا و چند و چون حکومتشان می پردازد. هم چنین از شاهان غزنوی و امیران دیلمی و رویدادهای دوران آنان و بنی عباس از سفاح تا مستعصم بالله و رخدادهای زمانشان و سلجوقیان و خانان مغول از چنگیز خان و تبار و نسل او سخن می گوید و از پادشاهان خوارزم شاهی و آل مظفر و فرمان روایان ملوک و اتابکان فارس گزارش می دهد.