کلمه جو
صفحه اصلی

سعادت علیشاه

دانشنامه عمومی

محمّدکاظم اصفهانی معروف به شیخ زین الدّین و مشهور به طاووس العرفا و در طریقت ملقّب به سعادت علیشاه، قطب سی و سوم سلسلهٔ نعمت اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی بعد از غیبت کبری امام دوازدهم است. وی در اصفهان متولّد گردید. تاریخ دقیق ولادتش در منبعی مشاهده نشده است. وی از احفاد شیخ زین الدین معروف اصفهانی است. شیخ زین الدین معروف اصفهانی هم عالم علوم ظاهری و شریعت و هم سالک طریقت بوده است.وی سواد خواندن و نوشتن نداشت و به اصطلاح 'امّی' بود و به تنباکوفروشی اشتغال داشت.اولاد وی در هر دو رشته وارد بوده اند چنان که رشتهٔ پسری اوّل وی شیخ محمد زین الدّین اصفهانی است که وی از علمای سرشناس اوائل بوده است؛ و رشتهٔ دختری اوّل آنان حاج محمّدحسین حسینعلی شاه از اقطاب سلسله نعمت اللّهی بوده است که جمع بین ظاهر و باطن داشته و بزرگترین شاگرد دائی خود آقا محمّد در فقاهت بوده و سپس خدمت نورعلیشاه اصفهانی رسیده است.
حاج محمدکاظم اصفهانی سعادت علیشاه در تاریخ ۲۲ محرم سال ۱۲۹۳ هجری قمری درگذشت و پیش از فوت، حاج ملاسلطانمحمد بیدختی سلطانعلیشاه را به عنوان جانشین خود و قطب سلسله نعمت اللهی بلقب سلطانعلیشاه مفتخر و انتخاب کرد.
شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی درویش ناصرعلی در کتاب شمس التّواریخ در ذکر شرح حال حاج محمّدکاظم اصفهانی آورده است: «الحاج محمد کاظم اصفهانی معروف به طاوس العرفاء ملقب به سعادت علیشاه از معاریف عرفاً و اهل طریقت بوده در ابتدای جوانی به تجارت اشتغال داشته و میل صحبت عرفاً در دلش پدید آمده به صحبت جمعی رسیده عاقبت خدمت مست علیشاه مشرّف شده و در بعضی اسفار همراه آن جناب بوده و بعد از مست علیشاه به فیض شرافت حضور حاج میرزا کوچک رحمت علیشاه مستفیض گشته و در اواخر شوال سال ۱۲۷۱ اجازهٔ تلقین ذکر و دستگیری طالبین از او یافته و در سال ۱۲۷۶ مجدداً او را به لقب سعادتعلیشاه ملقّب و مأذون در تلقین همهٔ اوراد و اذکار قلبیه و قالبیه نموده و در واقع خلیفهٔ خود نموده است. در اینجا بعضی پیروان رحمت علیشاه به حاجی آقا محمد شیرازی گرویده او را خلیفهٔ رحمت علیشاه قرار دادند و ملقب به منوّرعلیشاه بوده و در سال ۱۳۱۰ رحلت کرده و فرزندش حاج علی آقا ملقب به وفاعلی از او دعوی خلافت داشته. اگرچه سعادت علیشاه علم صوری کسب ننموده بود ولی در حقایق معانی و دقایق سیر و سلوک ثانی نداشته و در سال هزار و دویست و هشتاد و اندی چون ناملایماتی برایش در اصفهان روی داد که توقّف در اصفهان برای او متعذّر بود جلای وطن نموده و به طهران متوطّن شده و در سال ۱۲۸۹ به مکه معظمه مشرّف شده چون عود به طهران نموده ضعف مزاج در تزاید بوده تا آنکه در سال ۱۲۹۳ ارتحال به دار بی زوال کرد قبرش در شاه عبدالعظیم طهران است.»
حاج میرزا معصوم نایب الصّدر در طرائق الحقایق در وجه تسمیهٔ لقب طاووس العرفا می نویسد: «چون در جوانی خوش لباس و نیکو سیما بود و در مجالس فقرا قیام به انجام مقاصد و مرام آن ها داشته، شاهنشاه غازی محمدشاه ثانی به ایشان لقب طاووس العرفاء مرحمت فرمود.» لازم به یادآوری است که لقب عرفانی و طریقتی حاج محمّدکاظم اصفهانی، سعادتعلیشاه بوده است.

دانشنامه آزاد فارسی

سعادت علیشاه ( ـ تهران ۱۲۹۳ق)
(حاج محمّدکاظم اصفهانی، معروف به شیخ زین الدین، با لقب طریقتیِ سعادت علیشاه) از رجال صوفیه پیشوای سی وسوّم سلسلۀ نعمه اللهیّه. از سواد رسمی بهره ای نداشت و در ابتدایِ جوانی به تجارت مشغول بود. آن گاه به مست علیشاه پیوست و ملازمِ او شد. پس از درگذشت مست علی، به خلیفۀ او، رحمت علیشاه، تجدید ارادت کرد و پس از درگذشت رحمت علی (۱۲۷۸ ق)، خود رسماً در شمار اقطاب این سلسله قرار گرفت. در این دوره، و نیز در زمانِ حیات استادش، شماری از نعمت اللهیان، خلافت او را نپذیرفتند و سرانجام نیز، بر اثر بیعت آنان با حاج محمد، عموی رحمت علی، انشعابی بزرگ در این فرقه پدید آمد. سعادت علی، در ۱۲۸۹ق، برای همیشه اصفهان را ترک کرد و پس از زیارت حرمین شریفین، در تهران ساکن شد. در صحن امامزاده حمزه، در بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به خاک سپرده شد. پس از او سلطان علیشاه به قطبیّت این فرقه رسید.


کلمات دیگر: