در زمین شناسیِ، بخشی از پوستهٔ زمین که به پایداری رسیده و در دوره ای طولانی تنها دچار دگرشکلی اندکی شده است را کراتون (craton) یا پوستهٔ پایا یا پایاپوسته می گویند.
Stanley, Steven M. (1999). Earth System History. New York: W.H. Freeman and Company. pp. 297–302. ISBN 0-7167-2882-6.
پوسته پایا بخش های کهن و پایدار پوسته کره زمین هستند که دارای مقاومت زیادی بوده و برخلاف بخش هایی که دچار فرایند کوهزایی شده اند طی حدود یک میلیارد سال گذشته تغییر شکل عمده ای نیافته اند. کراتون ها که با پشت سر گذاشتن دوره های طولانی جدایش و فشردگی قاره ها هم چنان شکل خود را حفظ کرده اند معمولاًْ در داخله های صفحات زمین ساختی قرار دارند. کراتون ها را می توان در اصل «هسته» هر قاره به شمار آورد که بقیه قسمت های قاره طی یک میلیارد سال گذشته به آن ها پیوند خورده است.
قدیمی ترین پایاپوسته ها حدود ۳ میلیارد سال سن دارند و در دوره گذار میان نخست زیستی (آرکئن) و پیشین زیستی (پروتروزویک) تشکیل شده اند. کراتون ها در برخی نقاط جهان به شکل سپرهایی به سطح آمده اند؛ این سپرها ساختارهای بزرگ زمین شناختی هستند که در آن ها سنگ های ژرف به سطح آمده اند. قاره های امروزی همگی یک یا چند سپر دارند برای نمونه سپر کانادا در قاره آمریکای شمالی و سپر بالتیک و سپر اوکراین در قاره اروپا. سپرهای بالتیک و اوکراین هر دو توسط یک پوسته پایا تشکیل شده اند که کراتون اروپای شرقی نامیده می شود.
درون کراتون ها اغلب نواحی طویل و کمربندمانندی از سنگ های سخت شده قرار دارد که کمربند سنگ سبز greenstone belt نامیده می شوند و منبع عمده ذخائر طلا هستند (مثلاًْ در استرالیای غربی، سپر کانادا و غرب آفریقا).
Stanley, Steven M. (1999). Earth System History. New York: W.H. Freeman and Company. pp. 297–302. ISBN 0-7167-2882-6.
پوسته پایا بخش های کهن و پایدار پوسته کره زمین هستند که دارای مقاومت زیادی بوده و برخلاف بخش هایی که دچار فرایند کوهزایی شده اند طی حدود یک میلیارد سال گذشته تغییر شکل عمده ای نیافته اند. کراتون ها که با پشت سر گذاشتن دوره های طولانی جدایش و فشردگی قاره ها هم چنان شکل خود را حفظ کرده اند معمولاًْ در داخله های صفحات زمین ساختی قرار دارند. کراتون ها را می توان در اصل «هسته» هر قاره به شمار آورد که بقیه قسمت های قاره طی یک میلیارد سال گذشته به آن ها پیوند خورده است.
قدیمی ترین پایاپوسته ها حدود ۳ میلیارد سال سن دارند و در دوره گذار میان نخست زیستی (آرکئن) و پیشین زیستی (پروتروزویک) تشکیل شده اند. کراتون ها در برخی نقاط جهان به شکل سپرهایی به سطح آمده اند؛ این سپرها ساختارهای بزرگ زمین شناختی هستند که در آن ها سنگ های ژرف به سطح آمده اند. قاره های امروزی همگی یک یا چند سپر دارند برای نمونه سپر کانادا در قاره آمریکای شمالی و سپر بالتیک و سپر اوکراین در قاره اروپا. سپرهای بالتیک و اوکراین هر دو توسط یک پوسته پایا تشکیل شده اند که کراتون اروپای شرقی نامیده می شود.
درون کراتون ها اغلب نواحی طویل و کمربندمانندی از سنگ های سخت شده قرار دارد که کمربند سنگ سبز greenstone belt نامیده می شوند و منبع عمده ذخائر طلا هستند (مثلاًْ در استرالیای غربی، سپر کانادا و غرب آفریقا).
wiki: کراتون