رافی

هاکوپ ملیک-هاکوپیان (ارمنی: Յակոբ Մելիք-Յակոբեան (classical); Հակոբ Մելիք-Հակոբյան (reformed)) با نام ادبی رافی (ارمنی: Րաֆֆի); (زاده ۵ سپتامبر ۱۸۳۵ - درگذشته ۲۵ آوریل ۱۸۸۸) رمان نویس و داستانسرای بزرگ ارمنی است. رافی را پدر رمان تاریخی ارمنی دانسته اند.
فهرست نویسندگان ارمنی
ملک های قره باغ
گریگور آرتسرونی
نام اصلی وی هاکوپ ملیک-هاکوپیان (به ارمنی: Յակոբ Մելիք-Յակոբեան) و رافی لقب و تخلص اوست. در منابعی که به گویش ارمنی باختری نوشته می شوند نام او را گاه به صورت هاگوپ هاگوپیان هم می نویسند. شکوفایی نویسندگی او در تفلیس بود و در آنجا به مکتب نویسندگی مجلهٔ «مْشاک» پیوست. معروفترین رمان رافی، «خِنت» (به معنی ابله) نام دارد که به انگلیسی نیز ترجمه شده است.
رافی، در ۵ سپتامبر ۱۸۳۵ (۱۲۱۴خ)، در روستای پایاجوک (Pʿayaǰūk)، از توابع سلماس، متولد شد. پدرش از تجار معروف و شناخته شدهٔ زمان خود بود و خانوادهٔ آن ها به مهمان نوازی معروف بودند. به همین دلیل، خانهٔ آن ها همواره محل رفت وآمد اشخاص مختلفی از جاهای دور و نزدیک بود. برخی از این مهمان ها وقایع و داستان های جالبی تعریف می کردند که رافی کوچک با علاقه و دقت بسیار به آن ها گوش می داد و به خاطر می سپرد.
رافی تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش فرا گرفت و سپس برای ادامهٔ تحصیل، رهسپار شهر تفلیس شد. در ابتدا، در «مدرسهٔ خصوصی کاراپت بلاخیانتسی» و سپس، در «کالج روسی»، ادامهٔ تحصیل داد. در سال ۱۸۵۶م (۱۲۳۵خ) به رافی خبر رسید که اوضاع مالی خانوادهاش به شدت رو به وخامت است و او باید برای ادارهٔ امور خانواده به روستای محل تولدش بازگردد. به این ترتیب، رافی، نویسندهٔ بزرگ آینده، با تمام علاقه و آرزو، موفق به کسب تحصیلات عالی نشد.