بایاتی(به ترکی آذربایجانی: Bayati) رایج ترین فرم شعر فولکولوریک یا همان ادبیات شفاهی مردمان آذربایجانی است. بایاتی از چهار مصرع کوتاه هفت هجائی تشکیل شده است که مصراعهای اول، دوم و چهارم هم قافیه و مصرع سوم آزاد است. مضمون و هدف نهایی بایاتی نیز در دو مصراع آخر بیان می شود و از نظر فرم شبیه دو بیتی بوده ولی کوتاه تر از دو بیتی است که هر مصراع یازده هجا دارد.به ندرت بایاتی شش مصراعی هم یافت می شود.در بایاتی ها مضامین عمیق فلسفی، اجتماعی، تاریخی، دینی، اخلاقی و لیریک بیان می شود.در بایاتی ها مبارزه علیه استثمار و ستم ملی، عشق به وطن و مردم، دیدگاه های فلسفی، عوالم معنوی و داخلی انسان و غیره منعکس می شود. بایاتی ها به سبب تنوع موضوع و مضمونشان در جشن و پایکوبی، عزا و ماتم، مراسم مختلف، در تنهایی و جمع و خلاصه در هر حالت و همه جا خوانده می شوند.
علی رضاپور، رقیه رضاپور (۱۲:۴۰ - دوشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۱). «پایگاه خبری تحلیلی سیمرغ». برگرفته از نشریه کتاب ماه ادبیات، شماره ۶۴. دریافت شده در ۲۰۱۳. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
از سرایندگان مشهور بایاتی می توان به شاه اسماعیل صفوی که در شعر ختایی تخلص می کرد اشاره نمود.
در زمینه ریشه شناسی یا اتیمولوژی کلمه بایاتی نظرات مختلفی موجود است .به نظر سلمان ممتاز بنا به روایتی بایات نوه اوغوزخان بوده و نام قبیله بایات نیز که در تاریخ آذربایجان نقشی اساسی داشته اند، منعکس شده است و بایاتی یعنی شعری که مخصوص قبیله بایات است.
محمود کاشغری در کتاب دیوان لغات ترک از بایات به عنوان توتم نامبرده و پروفسور دمیرچی زاده و پروفسور تهماسب از برجسته ترین فولکلورشناسان آذربایجان نیز به توتم بودن «بایات» صحه گذاشتند.
علی رضاپور، رقیه رضاپور (۱۲:۴۰ - دوشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۱). «پایگاه خبری تحلیلی سیمرغ». برگرفته از نشریه کتاب ماه ادبیات، شماره ۶۴. دریافت شده در ۲۰۱۳. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
از سرایندگان مشهور بایاتی می توان به شاه اسماعیل صفوی که در شعر ختایی تخلص می کرد اشاره نمود.
در زمینه ریشه شناسی یا اتیمولوژی کلمه بایاتی نظرات مختلفی موجود است .به نظر سلمان ممتاز بنا به روایتی بایات نوه اوغوزخان بوده و نام قبیله بایات نیز که در تاریخ آذربایجان نقشی اساسی داشته اند، منعکس شده است و بایاتی یعنی شعری که مخصوص قبیله بایات است.
محمود کاشغری در کتاب دیوان لغات ترک از بایات به عنوان توتم نامبرده و پروفسور دمیرچی زاده و پروفسور تهماسب از برجسته ترین فولکلورشناسان آذربایجان نیز به توتم بودن «بایات» صحه گذاشتند.
wiki: بایاتی