وزارت امور اقتصادی و دارایی

مختصات: ۳۵°۴۲′۳۵٫۲۴″ شمالی ۵۱°۲۴′۲۲٫۲۸″ شرقی / ۳۵٫۷۰۹۷۸۸۹°شمالی ۵۱٫۴۰۶۱۸۸۹°شرقی / 35.7097889; 51.4061889
تنظیم سیاست های اقتصادی و مالی کشور و ایجاد هماهنگی در اجرای آنها
تهیه و تنظیم صورتحساب عملکرد بودجه سالانه کل کشور.
تنظیم و اجرای برنامه همکاریهای اقتصادی و مالی و فنی ایران با سایر کشورها و سازمان ها و موسسات اقتصادی و مالی بین المللی و ایجاد هماهنگی در اعمال نظارت بر اینگونه روابط و مناسبات بین المللی.
نگهداری اسناد مالکیت اموال غیرمنقول دولت که حق استفاده آن ها بعهده دستگاه های اجرایی ذی ربط می باشد.
پیشنهاد، دریافت، بررسی و انجام کلیه امور مربوط به سرمایه گذاری های ایران در خارج و سرمایه گذاری های خارجی در ایران و همچنین کمک های اقتصادی و فنی به کشورهای خارجی.
وزارت امور اقتصادی و دارایی یکی از ۱۸ وزارتخانهٔ دولت ایران و مسئول تنظیم سیاست های اقتصادی و مالی کشور، اجرای سیاستهای مالیاتی و برنامه همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری های مشترک با کشورهای دیگر است. هم اکنون سمت وزارت این وزارتخانه را فرهاد دژپسند بر عهده دارد.
قدیمی ترین اسناد دریافت مالیات، مطالبی است که در الواح سومری آمده است. در رویدادهای زمان منوچهر پیشدادی اشاراتی به اخذ مالیات برای مخارج سپاهیان شده است. کیقباد، سرسلسله کیانیان نخستین کسی بود که مالیات را به شکل قانونی و در اندازه مشخص(۱۰٪ از درآمد) اخذ می نمود. اگرچه از نحوه و میزان اخذ مالیات در دوره مادها اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی قدر مسلم آنکه انقراض مادها با میزان مالیات اخذ شده توسط آنان مرتبط بوده است.
با تشکیل پادشاهی هخامنشیان و گسترش مرزهای جغرافیایی ایران از مصر تا هند، برای دریافت مالیات و امور مالی کشور دفاتر و سازمانهای منظمی تشکیل شد. هرودوت اشاره نموده که داریوش ایران را به بیست حوزه مالیاتی تقسیم نموده بود و همراه با هر استاندار، یک مأمور مالیه نیز به هر ساتراپی اعزام می نمود. همزمان کلیه املاک مزروعی کشور ممیزی شد و دفاتر دیوانی برای ثبت مالیات ها ایجاد گردید. سهم هر شهربان برای هزینه های محلی تعیین گردید و مهم تر آن که مودیان مالیاتی حق اعتراض به میزان مالیات دریافتی را داشتند. مالیات نقدی وصولی حکومت مرکزی در این زمان ۱۲۴۸۰ تالان بابلی (حدود ۲۴ میلیون دلار امروزی) گزارش شده است. این مبلغ علاوه بر سهم ساتراپی های محلی و همچنین مالیات جنسی بوده است. مجموع موجودی طلای خزاین دو شهر شوش و تخت جمشید در حمله اسکندر به ایران، یک میلیارد و هشتصد میلیون فرانک طلا برآورد شده است.در دوره اشکانیان سیستم منظم هخامنشی برای اخذ مالیات از میان رفت و مالیات باز به شکل مقطوع از هر استان دریافت می شد. از تحولات این دوره ایجاد گمرکات بر سر مرزها بود.در زمان ساسانیان اخذ مالیات صورت کامل تری بخود گرفت و سه نوع مالیات بنامهای اراضی، سرشماری و سرانه دریافت می شد. پس از تسلط اعراب به ایران، در زمان حجاج بن یوسف ثقفی دفاتر مالیاتی از زبان فارسی به عربی برگردانده شد. این دفاتر در دوره سلجوقی با دستور عمیدالملک کندری وزیر طغرل مجدداً به فارسی برگردانده شد. در زمان سلطنت صفویه تجارت خارجی و درآمد گمرکی به مالیاتی اضافه و در دوره افشاریان گسترش بیشتری یافت.

وزارتخانه ای با هدف تنظیم سیاست های اقتصادی و مالی کشور، ایجاد هماهنگی در امور مالی و اجرای سیاست های مالیاتی، تنظیم و اجرای برنامۀ همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری های مشترک با کشورهای خارجی. مؤسسه های وابسته به این وزارتخانه عبارت اند از سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران، سازمان مالی گسترش مالکیت واحدهای تولیدی (شرکت سهامی)، شرکت سهامی خدمات ماشینی حساب کنندۀ الکترونیکی، شرکت سهامی چاپخانۀ دولتی ایران، گمرک ایران، سازمان حسابرسی، شرکت ملی انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران، بیمۀ مرکزی ایران، شرکت های سهامی بیمۀ ایران، آسیا، البرز و دانا، بانک مرکزی ایران، بانک ملی ایران، بانک های استان و بانک های تجارت، سپه، صادرات، کشاورزی، صنعت و معدن، مسکن و ملت. وزارت امور اقتصادی و دارایی در گذشته در دو وزارتخانۀ جداگانۀ «اقتصاد» و «مالیه» تأسیس شد. وزارت اقتصاد در ۱۳۴۱ش از تلفیق وزارت صنایع و معادن و وزارت بازرگانی پدید آمد. در ۱۳۵۳ این سازمان با وزارت دارایی یکی شد و سه وزارتخانۀ امور اقتصادی و دارایی، بازرگانی، و صنایع و معادن تشکیل شدند. مهم ترین وظایف وزارت امور اقتصادی و دارایی عبارت اند از تنظیم سیاست های اقتصادی کشور و ایجاد هماهنگی در اجرای آن ها؛ پیشنهاد، دریافت، بررسی و انجام همۀ امور مربوط به سرمایه گذاری های ایران در خارج کشور و سرمایه گذاری های خارجی در ایران؛ پرداخت و دریافت وام و اعتبارات از مؤسسه ها و دولت های خارجی و همکاری های اقتصادی؛ نظارت بر فعالیت های مالی و اقتصادی بخش خصوصی؛ تشخیص و وصول مالیات های مستقیم و غیرمستقیم، حقوق، عوارض و هزینه های گمرکی، و مراقبت در وصول درآمدهای دیگری که در بودجۀ کل کشور ذکر شده است؛ تمرکز و نگاهداری همۀ وجوه و درآمدهای دولت، اعم از وزارتخانه ها و شرکت های دولتی در حساب های خزانه و چگونگی استفاده از وجوه؛ تخصیص اعتبارات، پرداخت بدهی ها و مطالبه ها، رد سپرده های قابل استرداد و واگذاری پیش پرداخت برای رفع نیازهای سال بعد وزارتخانه ها و مؤسسه ها و شرکت های دولتی؛ تنظیم لایحۀ تفریغ بودجۀ کل کشور؛ نگهداری سهام و اسناد مالکیت اموال غیرمنقول و اوراق بهادار دولتی؛ تعیین و انتخاب ذی حسابان وزارت خانه ها و مؤسسه های دولتی؛ انتشار اوراق و اسناد خزانه و بازخرید آن ها و توزیع سفته، برات و بارنامۀ تجارتی از طریق بانک ملی؛ اجرای مقررات عمومی واردات و صادرات سالانه، قراردادهای بازرگانی و مقررات گمرکی؛ و مراقبت در جریان مطلوب کار شرکت ها و بانک های دولتی و بررسی بودجه و ترازنامۀ آن ها.