بانوگشسب نامه

منظومهٔ بانوگُشَسب نامه یا بانوگشسپ نامه یکی از حماسه های ملی ایران به زبان فارسی است که در شرح دلاوریهای بانو گشسپ دختر رستم است.
بانوگشسب نامه به تصحیح روح انگیز کراچی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران ۱۳۸۲.
ظاهراً مآخذ بانوگشسب نامه شاهنامه های منثور و گزارشنامه های پهلوانان پیش از دورهٔ اسلامی در ایران بوده است. بانوگشسب نامه حماسه ای خوش فرجام است که به رشته داستان های رزمی و پهلوانی عامیانهٔ پایان دوره ساسانی مربوط می شود و شرح دلاوریهای بانو گشسپ است. این منظومه در بحر متقارب (همچو شاهنامه) و در حدود ۱۰۰۰ بیت است. بانوگشسب نامه ظاهراً تنها حماسهٔ ملی ایران زمین است که پهلوان بانویی، قهرمان داستان است و در وصف جنگاوری هایش منظومه ای حماسی سروده شده است. نام سرایندهٔ آن مشخص نیست ولی احتمال می رود ناظم گشسب نامه و همچنین منظومهٔ دیگری به نام فرامرزنامه شاعری از اهالی کورهٔ اردشیر (گور یا همان فیروزآباد فارس) و مسلمان شیعه بوده است.منظومهٔ بانو گشسپ نامه در شرح ماجراها و دلاوریهای وی است.
بانو گشسب (دختر رستم) خواستگاران فراوانی داشت که هر کدام از این خواستگاران که در زیر نام هایشان آمده است هر کدام پهلوان بوده اند و هر کدام ماجرایی داشته اند در گشسب نامه که سرانجام برادر رهام یعنی گیو موفق می شود با او ازدواج می کند.
همراه با بانوگشسپ ۲۵ شخصیت دیگر در ساختن این قصه سهم دارند که نام اکثر آنان در شاهنامه آمده است: رستم، فرامرز، پادشاه پریان، زال، زواره، شیده، پیران، افراسیاب، تمرتاش، گرسیوز، چیپال، جیپور، شاه شاهان، کی کاووس، فریبرز، طوس، گودرز، گیو، بهرام، رُهام، اشکش، گرگین، فرهاد، خراد، برزین.

بانوگُشَسْب نامه
منظومه ای حماسی، به فارسی از شاعری ناشناس. این منظومه در قرن ۵ق سروده شده و در حدود ۹۸۹ بیت در بحر متقارب در زندگی بانوگشسب، مشهور به سوار، از دختران رستم، است که همسر گیو و مادر بیژن بود. بانوگشسب در جنگاوری و شکار بی همتا بود. ژول مول او را با برونهیلدا، ملکۀ ایسلند، سنجیده است. این منظومه چهار داستان دارد: نبرد بانوگشسب و فرامرز با رستم، به شکار رفتن بانوگشسب به همراه فرامرز، جنگ بانوگشسب با خواستگاران هندی و نبرد پهلوانان ایران بر سر خواستگاری از او. این اثر زبانی ساده دارد و سرایندۀ آن در توصیف مجالس بزم و رزم از تمثیل بهره می گیرد.

[ویکی فقه] بانو گُشَسْب ْنامه ، منظومه ای به فارسی از سراینده ای نامعلوم در بحر متقارب ، در حدود ۹۸۹ بیت که درباره بانوگشسب ، مشهور به «سوار»، یکی از دختران رستم سروده شده است .
بانوگشسب از پیوند رستم و خاله کیقباد زاده شد و او خود به این گوهر و تبار والا سخت می نازید. او چهره ای دل انگیز داشت و با زیبایی خویش بسیاری را واله و شیفته خود ساخته بود با اینهمه ، در جنگاوری و شکار نیز بی نظیر بود. ژول مول او را با برونهیلد، ملکه مغرور ایسلند مقایسه کرده است . بانوگشسب خواستگاران فراوانی چون فغفور، قیصر، خاقان و بسیاری از بزرگان ایران داشت که رستم از آنهمه ، گیو پسر گودرزکشوادان را برگزید و دختر به او داد. بانوگشسب در جنگ کینه توزانه بهمن پسر اسفندیار با خاندان رستم در سیستان ، در برابر او ایستاد و دلیری ها کرد.
سراینده
سراینده بانوگشسب نامه شناخته نیست . وی حتی زمانی که به سروده های خویش می بالد و از گردآوری داستان سخن می گوید، از خویش نام نمی برد و از ثنا و آفرین او در آغاز داستان چهارم ، بر حضرت محمد (صلی الله علیه وآله وسلم ) و آل او، برمی آید که وی مسلمان و شیعی بوده است .
متن منظومه
بانوگشسب نامه شامل ۴ داستان است : «رزم بانوگشسب و فرامرز با رستم » که به صورت ناشناس به نبرد آمده است ، «به شکار رفتن بانوگشسب و فرامرز»، «جنگ بانوگشسب با خواستگاران هندی » و «جنگ پهلوانان ایران با یکدیگر بر سر خواستگاری از بانوگشسب ». این داستان ها در بردارنده پاره ای از روایات زندگی بانوگشسب پیش از مرگ رستم است . همین امر، این نظر را قوت بخشیده است که داستان بانوگشسب نامه ، از روایتی مفصل سرچشمه گرفته است. سبک بیان این اثر، ساده و جنبه های توصیفی آن بسیار است و سراینده در وصف مجالس بزم و یا صحنه های رزم از تمثیل نیز بهره می گیرد، تا جایی که جنبه های روایی داستان بر خصوصیات حماسی آن غلبه می یابد. از بانوگشسب نامه ، دست نوشته های چندی باقی است که قدیم ترین آنها مربوط به ۱۰۷۷ق /۱۶۶۶م است . این منظومه یک بار در بمبئی در ۱۳۲۴ق /۱۹۰۶م ، همراه فرامرزنامه ، به کوشش یکی از پارسیان هند به نام رستم بن بهرام بن سروش به چاپ رسیده است .