( تفسیر سور آبادی ) تفسیری است بپارسی بر قر آن که در قرن پنجم بقول حمد الله مستوفی و حاج خلیفه توسط ابوبکر عتیق بن محمد هروی سور آبادی تالیف شده . از این تفسیر نسخی در کتابخانه های موزه ایران باستان و ایندیا آفیس انگلستان و کتابخانه های برلین و در سدن و کتابخانه های استانبول موجود است و آن در تهران تحت طبع است . این تفسیر بنثر پارسی شیوا نوشته شده و مشحون از لغات و اصطلاحات و ترجمه تحت لفظ عبارات و ترکیبات قر آن بزبان دری است.
تفسیر سورابادی
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
تفسیر سورآبادی. تفسیر سورآبادی معروف به تفسیر التفاسیر تفسیری از قرآن و حاصل کار ابوبکر عتیق نیشابوری در قرن پنجم هجری است.
این تفسیر شامل ترجمه تمامی آیات و شان نزول آن ها و عمدتاً بر روایات عبدالله بن عباس پسر عموی پیامبر اسلام بنا شده است. اهمیت این تفسیر از لحاظ نثر ساده و روان آن است و می توان گفت از بهترین نمونه های نثر فارسی قرن پنجم است.
سورآبادی در مواردی به ابیات و سخنانی از علی، حسین بن علی، جعفر صادق و علی بن موسی الرضا اشاره نموده و احادیثی از محمد در بارۀ فضل اهل بیت و دوستی علی و نهی از دشمنی با او نقل کرده است. او در ذیل آیه تطهیر نیز روایاتی آورده که بر مبنای آن ها مراد از اهل بیت محمد، علی، فاطمه و حسن و حسین هستند. او همچنین در بخشی از تفسیر به ذکر فضائل ابوبکر، عمر، عثمان و علی پرداخته است.
کهن ترین نسخه های این تفسیر عبارتند از نسخه دیوان هند، نسخه کتابخانه بریتانیا و نسخه بورسه ترکیه. نسخه دیوان هند که با همت و تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی تهیه شد و هشت سال پس از مرگ مصحح در سال ۱۳۸۱ مجوز چاپ گرفت و منتشر گردید.
این تفسیر شامل ترجمه تمامی آیات و شان نزول آن ها و عمدتاً بر روایات عبدالله بن عباس پسر عموی پیامبر اسلام بنا شده است. اهمیت این تفسیر از لحاظ نثر ساده و روان آن است و می توان گفت از بهترین نمونه های نثر فارسی قرن پنجم است.
سورآبادی در مواردی به ابیات و سخنانی از علی، حسین بن علی، جعفر صادق و علی بن موسی الرضا اشاره نموده و احادیثی از محمد در بارۀ فضل اهل بیت و دوستی علی و نهی از دشمنی با او نقل کرده است. او در ذیل آیه تطهیر نیز روایاتی آورده که بر مبنای آن ها مراد از اهل بیت محمد، علی، فاطمه و حسن و حسین هستند. او همچنین در بخشی از تفسیر به ذکر فضائل ابوبکر، عمر، عثمان و علی پرداخته است.
کهن ترین نسخه های این تفسیر عبارتند از نسخه دیوان هند، نسخه کتابخانه بریتانیا و نسخه بورسه ترکیه. نسخه دیوان هند که با همت و تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی تهیه شد و هشت سال پس از مرگ مصحح در سال ۱۳۸۱ مجوز چاپ گرفت و منتشر گردید.
wiki: تفسیر سورآبادی
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] تفسیر سورآبادی (کتاب). تفسیر سورآبادی، تفسیر کهن قرآن کریم به فارسی، نوشته ابوبکر عتیق بن محمد هروی نیشابوری، معروف به سورآبادی یا سوریانی، مفسر کرّامی در قرن پنجم است.
از تاریخ تولد سورآبادی و جزئیات زندگی او اطلاعی در دست نیست.صریفینی از او با عنوان «عتیق بن محمد سوریانی» و «شیخ طایفه ابی عبداللّه در نیشابور» یاد کرده است.در آن دوران کنیه ابی عبداللّه بیشتر به محمدبن کرّام، بنیانگذار فرقه کرّامیه، اطلاق می شده است. در نسخه های مختلف این تفسیر، از او با عناوین ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی / سوریانی / سورابادی، ابوعبداللّه عتیق محمد نیشابوری معروف به سورابادی و ابوبکر عتیق محمدبن منصور سورابادی یاد شده است. مشخص نیست که اصل او از کجاست. نام روستا یا محلی به نام سورآباد در منابع نیامده، اما سوریان از روستاهای نیشابور در منابع دیده شده و احتمالا تداول ختم اسامی شهرها و روستاها به کلمه «آباد» باعث تبدیل «سوریان» به «سورآباد» شده است (یاقوت حموی، ذیل «سوریان»،
← اصالت نویسنده
علی فاضل او را از «زورآباد»، روستایی در نزدیکی تربت جام و هرات، دانسته و گفته است که زورآباد همان سورآباد است که بتدریج بر اثر کثرت استعمال یا از طریق ابدال حرف ز به س به این صورت در آمده است. یاقوت حموی (ذیل «زورابذ») نیز از «زورابذ» یاد کرده که روستایی در نیشابور بوده است.در انتساب سورآبادی به هرات که در برخی منابع به آن اشاره شده است دلیل قاطعی در دست نیست. شاید وجود برخی ویژگیهای زبانی متعلق به لهجه هرات است، موجب این انتساب شده باشد . احمد بهمنیار نیز او را از شوذبان، از روستاهای هرات، دانسته است نیز .در نسخه قونیه از تفسیر سورآبادی (ذیل آیه اول از سوره انبیاء) آمده که از زمان وحی تاکنون چهارصد و هفتاد و اندی سال گذشته و هنوز قیامت نشده است . با توجه به این سخن، می توان گفته حمد الله مستوفی ، را که سورآبادی معاصر الب ارسلان سلجوقی (حک: ۴۵۵- ۴۶۵) بوده است، پذیرفت. صریفینی (همانجا)، سورآبادی را عابد و مجتهد و فاضل خوانده و وفات او را در صفر ۴۹۴ ذکر کرده است.نام تفسیر سورآبادی در برخی نسخه های خطی موجود، «تفسیر التفاسیر» آمده است. این اثر، بر مبنای نسخ خطی موجود، تفسیری بزرگ است که ظاهرا به هفت سبع تقسیم شده است.
نام دیگر تفسیر سورآبادی
نام تفسیر سورآبادی در برخی نسخه های خطی موجود، «تفسیرالتفاسیر» آمده است.
سبک تفسیر
...
از تاریخ تولد سورآبادی و جزئیات زندگی او اطلاعی در دست نیست.صریفینی از او با عنوان «عتیق بن محمد سوریانی» و «شیخ طایفه ابی عبداللّه در نیشابور» یاد کرده است.در آن دوران کنیه ابی عبداللّه بیشتر به محمدبن کرّام، بنیانگذار فرقه کرّامیه، اطلاق می شده است. در نسخه های مختلف این تفسیر، از او با عناوین ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی / سوریانی / سورابادی، ابوعبداللّه عتیق محمد نیشابوری معروف به سورابادی و ابوبکر عتیق محمدبن منصور سورابادی یاد شده است. مشخص نیست که اصل او از کجاست. نام روستا یا محلی به نام سورآباد در منابع نیامده، اما سوریان از روستاهای نیشابور در منابع دیده شده و احتمالا تداول ختم اسامی شهرها و روستاها به کلمه «آباد» باعث تبدیل «سوریان» به «سورآباد» شده است (یاقوت حموی، ذیل «سوریان»،
← اصالت نویسنده
علی فاضل او را از «زورآباد»، روستایی در نزدیکی تربت جام و هرات، دانسته و گفته است که زورآباد همان سورآباد است که بتدریج بر اثر کثرت استعمال یا از طریق ابدال حرف ز به س به این صورت در آمده است. یاقوت حموی (ذیل «زورابذ») نیز از «زورابذ» یاد کرده که روستایی در نیشابور بوده است.در انتساب سورآبادی به هرات که در برخی منابع به آن اشاره شده است دلیل قاطعی در دست نیست. شاید وجود برخی ویژگیهای زبانی متعلق به لهجه هرات است، موجب این انتساب شده باشد . احمد بهمنیار نیز او را از شوذبان، از روستاهای هرات، دانسته است نیز .در نسخه قونیه از تفسیر سورآبادی (ذیل آیه اول از سوره انبیاء) آمده که از زمان وحی تاکنون چهارصد و هفتاد و اندی سال گذشته و هنوز قیامت نشده است . با توجه به این سخن، می توان گفته حمد الله مستوفی ، را که سورآبادی معاصر الب ارسلان سلجوقی (حک: ۴۵۵- ۴۶۵) بوده است، پذیرفت. صریفینی (همانجا)، سورآبادی را عابد و مجتهد و فاضل خوانده و وفات او را در صفر ۴۹۴ ذکر کرده است.نام تفسیر سورآبادی در برخی نسخه های خطی موجود، «تفسیر التفاسیر» آمده است. این اثر، بر مبنای نسخ خطی موجود، تفسیری بزرگ است که ظاهرا به هفت سبع تقسیم شده است.
نام دیگر تفسیر سورآبادی
نام تفسیر سورآبادی در برخی نسخه های خطی موجود، «تفسیرالتفاسیر» آمده است.
سبک تفسیر
...
wikifeqh: فارسی نوشته ابوبکر عتیق بن محمد هروی نیشابوری، معروف به سورآبادی یا سوریانی، مفسر کرّامی در قرن پنجم.
از تاریخ تولد سورآبادی و جزئیات زندگی او اطلاعی در دست نیست. صَریفینی( ص 611) از او با عنوان«عتیق بن محمد سوریانی» و«شیخ طائفه ابی عبد اللّه در نیشابور» یاد کرده است. در آن دوران کنیه ابی عبد اللّه بیشتر به محمد بن کرّام، بنیانگذار فرقه کرّامیه، اطلاق می شده است( شفیعی کدکنی، ص 76).
در نسخه های مختلف این تفسیر، از او با عناوین ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی / سوریانی / سورابادی، ابو عبد اللّه عتیق محمد نیسابوری معروف به سورابادی و ابوبکر عتیق محمد بن منصور سورابادی یاد شده است( سورآبادی، 1365 ش، مقدمه مهدوی، ص 6، 8- 11). مشخص نیست که اصل او از کجاست. نام روستا یا محلی به نام سورآباد در منابع نیامده، اما سوریان از روستاهای نیشابور در منابع دیده شده و احتمالا تداول ختم اسامی شهرها و روستاها به کلمه«آباد» باعث تبدیل«سوریان» به«سورآباد» شده است( یاقوت حموی، ذیل«سوریان», سورآبادی، 1365 ش، همان مقدمه، ص 14- 15).
علی فاضل( ژنده پیل، یادداشتها، ص 228- 229) او را از«زورآباد»، روستایی در نزدیکی تربت جام و هرات، دانسته و گفته است که زورآباد همان سورآباد است که بتدریج بر اثر کثرت استعمال یا از طریق ابدال حرف ز به س به این صورت در آمده است. یاقوت حموی( ذیل«زورابذ») نیز از«زورابذ» یاد کرده که روستایی در نیشابور بوده است.
در انتساب سورآبادی به هرات که در برخی منابع به آن اشاره شده است(- حمد اللّه مستوفی، ص 694, حاجی خلیفه، ج 1، ستون 440، 449, بغدادی، ج 1، ستون 651)، دلیل قاطعی در دست نیست. شاید وجود برخی ویژگیهای زبانی متعلق به لهجه هرات است، موجب این انتساب شده باشد( سورآبادی، 1365 ش، همان مقدمه، ص 15- 16). احمد بهمنیار نیز او را از شوذَبان، از روستاهای هرات، دانسته است( بیهقی، ص 248، پانویس 4, نیز یاقوت حموی، ذیل«شوذبان»).
در نسخه قونیه از تفسیر سورآبادی( ذیل آیه اول از سوره انبیاء) آمده که از زمان وحی تاکنون چهارصد و هفتاد و اندی سال گذشته و هنوز قیامت نشده است( سورآبادی، 1365 ش، همان مقدمه، ص 17). با توجه به این سخن، می توان گفته حمد اللّه مستوفی( همانجا) را که سورآبادی معاصر الب ارسلان سلجوقی( حک: 455-465) بوده است، پذیرفت. صریفینی( همانجا)، سورآبادی را عابد و مجتهد و فاضل خوانده و وفات او را در صفر 494 ذکر کرده است.
از تاریخ تولد سورآبادی و جزئیات زندگی او اطلاعی در دست نیست. صَریفینی( ص 611) از او با عنوان«عتیق بن محمد سوریانی» و«شیخ طائفه ابی عبد اللّه در نیشابور» یاد کرده است. در آن دوران کنیه ابی عبد اللّه بیشتر به محمد بن کرّام، بنیانگذار فرقه کرّامیه، اطلاق می شده است( شفیعی کدکنی، ص 76).
در نسخه های مختلف این تفسیر، از او با عناوین ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی / سوریانی / سورابادی، ابو عبد اللّه عتیق محمد نیسابوری معروف به سورابادی و ابوبکر عتیق محمد بن منصور سورابادی یاد شده است( سورآبادی، 1365 ش، مقدمه مهدوی، ص 6، 8- 11). مشخص نیست که اصل او از کجاست. نام روستا یا محلی به نام سورآباد در منابع نیامده، اما سوریان از روستاهای نیشابور در منابع دیده شده و احتمالا تداول ختم اسامی شهرها و روستاها به کلمه«آباد» باعث تبدیل«سوریان» به«سورآباد» شده است( یاقوت حموی، ذیل«سوریان», سورآبادی، 1365 ش، همان مقدمه، ص 14- 15).
علی فاضل( ژنده پیل، یادداشتها، ص 228- 229) او را از«زورآباد»، روستایی در نزدیکی تربت جام و هرات، دانسته و گفته است که زورآباد همان سورآباد است که بتدریج بر اثر کثرت استعمال یا از طریق ابدال حرف ز به س به این صورت در آمده است. یاقوت حموی( ذیل«زورابذ») نیز از«زورابذ» یاد کرده که روستایی در نیشابور بوده است.
در انتساب سورآبادی به هرات که در برخی منابع به آن اشاره شده است(- حمد اللّه مستوفی، ص 694, حاجی خلیفه، ج 1، ستون 440، 449, بغدادی، ج 1، ستون 651)، دلیل قاطعی در دست نیست. شاید وجود برخی ویژگیهای زبانی متعلق به لهجه هرات است، موجب این انتساب شده باشد( سورآبادی، 1365 ش، همان مقدمه، ص 15- 16). احمد بهمنیار نیز او را از شوذَبان، از روستاهای هرات، دانسته است( بیهقی، ص 248، پانویس 4, نیز یاقوت حموی، ذیل«شوذبان»).
در نسخه قونیه از تفسیر سورآبادی( ذیل آیه اول از سوره انبیاء) آمده که از زمان وحی تاکنون چهارصد و هفتاد و اندی سال گذشته و هنوز قیامت نشده است( سورآبادی، 1365 ش، همان مقدمه، ص 17). با توجه به این سخن، می توان گفته حمد اللّه مستوفی( همانجا) را که سورآبادی معاصر الب ارسلان سلجوقی( حک: 455-465) بوده است، پذیرفت. صریفینی( همانجا)، سورآبادی را عابد و مجتهد و فاضل خوانده و وفات او را در صفر 494 ذکر کرده است.
کلمات دیگر: