[ویکی فقه] این کتاب پس از مجمع البیان از معروف ترین آثار علامه طبرسی است که در مدّت یک سال (از ماه صفر ۵۴۲ تا محرم ۵۴۳ ق.) و پس از اتمام دو تفسیر مجمع البیان و الکافی الشافی تألیف شده است.
طبرسی گرچه گاهی در تفسیر «جوامع الجامع» از تفسیر «مجمع البیان» و یا شاید از دیگر دانشمندان سخنانی نقل می کند، (به عنوان نمونه صفحه ۱۷ ج۱ می فرماید: و ما اوردناه فی مجمع البیان من کلام ابی علی الفارسی رحمه الله) ولی می توان گفت که بیشتر بلکه نزدیک به همه مطالب آن از تفسیر کشاف اقتباس شده است، او حتی در مواردی که زمخشری از تفسیر آیه سکوت کرده (مانند ذیل آیه ۴۹ و ۱۲۲ و ۱۲۳ سوره بقره)، و یا قراءت غیر عاصم را اصل قرار داده (مانند ترجیح «تفدوهم» بر «تفادوهم» در آیه ۸۵ از سوره بقره ج۱ ص۶۰)، و یا عبارت آیه را بنحوی تغییر داده (مانند «یتفکرون» به جای «تتفکرون» در صفحه ۱۱ س ۱۳ ج۱، و مانند «جعلناکم ازواجا» به جای (و خلقناکم ازواجا» در صفحه ۳۶۶ س ۱ ج۱، و «ما تدعون من دونه من شی ء» در صفحه ۴۴۶ س ۱۳)، و مانند این امور، از تفسیر کشاف تبعیت نموده است.
امتیاز کتاب بر تفسیر کشاف
امتیاز این کتاب بر تفسیر کشاف را در امور زیر می توان برشمرد:۱- اختصار و حذف زوائد و مطالب غیر ضروری، طبرسی در این کتاب بگونه ای در این مورد، تلاش کرده، که غالبا مطالب را در قالب عبارات موجز و کوتاهتری به خوبی بیان کند ولی متاسفانه در برخی از موارد این اختصار موجب تعقید، و یا اخلال لفظی و معنوی شده، در حالیکه در کشاف در آن موارد، هیچگونه تعقید و یا اخلالی دیده نمی شود.۲- در بسیاری از موارد روایاتی از طرق شیعه نقل شده که گاهی با تفسیر صاحب کشاف موافق و در بسیاری از مواضع با تفسیر مذکور مخالف است. مانند صفحه ۱۱۶، ۱۶۰، ۴۰، ۴۸، ۷۷، ۷۹ جلد ۱ و موارد دیگر.۳- طبرسی در این تفسیر در پاره ای از موارد، مطالبی از تفسیر مجمع البیان نیز نقل کرده است.۴- در مواردی که آراء کلامی امامیه با نظر معتزله موافق نیست، و یا نظر شخص طبرسی در تفسیر آیه با نظر زمخشری مخالف است، طبرسی از نظر صاحب کشاف عدول کرده، و آنچه را خود حق می دانسته بیان نموده است. به عنوان نمونه صفحات ۲۶۱، ۲۶۲، ۳۱۵ و ۳۳۷ جلد ۱)
روش تفسیر
این تفسیر به سبک مجمع البیان، منظم و مرتب نیست، بلکه چون کشاف مطالب بدون عنوان بندی، بدنبال یکدیگر آمده است.این تفسیر بسیار موجز و ویژگی مهم آن، ادبی بودن آن است که با عبارات بسیار کوتاه، آیات قرآنی را تبیین می کند، و شامل تمام آیات قرآن می گردد. شیوه این تفسیر، بیان مسائل مربوط به لغت، اعراب، قرائت، بیان نظم و نکات ادبی و بلاغی است، که با رعایت گزیده گویی، متنی دقیق و لطیف ارائه داده است. همین امر سبب گردید تا از طرف مرکز مدیریت حوزه علمیه قم بعنوان کتاب درس تفسیر، در پایه های اولیه دروس سطح، مورد تدریس قرار گیرد.
← پردازش مطالب
...
طبرسی گرچه گاهی در تفسیر «جوامع الجامع» از تفسیر «مجمع البیان» و یا شاید از دیگر دانشمندان سخنانی نقل می کند، (به عنوان نمونه صفحه ۱۷ ج۱ می فرماید: و ما اوردناه فی مجمع البیان من کلام ابی علی الفارسی رحمه الله) ولی می توان گفت که بیشتر بلکه نزدیک به همه مطالب آن از تفسیر کشاف اقتباس شده است، او حتی در مواردی که زمخشری از تفسیر آیه سکوت کرده (مانند ذیل آیه ۴۹ و ۱۲۲ و ۱۲۳ سوره بقره)، و یا قراءت غیر عاصم را اصل قرار داده (مانند ترجیح «تفدوهم» بر «تفادوهم» در آیه ۸۵ از سوره بقره ج۱ ص۶۰)، و یا عبارت آیه را بنحوی تغییر داده (مانند «یتفکرون» به جای «تتفکرون» در صفحه ۱۱ س ۱۳ ج۱، و مانند «جعلناکم ازواجا» به جای (و خلقناکم ازواجا» در صفحه ۳۶۶ س ۱ ج۱، و «ما تدعون من دونه من شی ء» در صفحه ۴۴۶ س ۱۳)، و مانند این امور، از تفسیر کشاف تبعیت نموده است.
امتیاز کتاب بر تفسیر کشاف
امتیاز این کتاب بر تفسیر کشاف را در امور زیر می توان برشمرد:۱- اختصار و حذف زوائد و مطالب غیر ضروری، طبرسی در این کتاب بگونه ای در این مورد، تلاش کرده، که غالبا مطالب را در قالب عبارات موجز و کوتاهتری به خوبی بیان کند ولی متاسفانه در برخی از موارد این اختصار موجب تعقید، و یا اخلال لفظی و معنوی شده، در حالیکه در کشاف در آن موارد، هیچگونه تعقید و یا اخلالی دیده نمی شود.۲- در بسیاری از موارد روایاتی از طرق شیعه نقل شده که گاهی با تفسیر صاحب کشاف موافق و در بسیاری از مواضع با تفسیر مذکور مخالف است. مانند صفحه ۱۱۶، ۱۶۰، ۴۰، ۴۸، ۷۷، ۷۹ جلد ۱ و موارد دیگر.۳- طبرسی در این تفسیر در پاره ای از موارد، مطالبی از تفسیر مجمع البیان نیز نقل کرده است.۴- در مواردی که آراء کلامی امامیه با نظر معتزله موافق نیست، و یا نظر شخص طبرسی در تفسیر آیه با نظر زمخشری مخالف است، طبرسی از نظر صاحب کشاف عدول کرده، و آنچه را خود حق می دانسته بیان نموده است. به عنوان نمونه صفحات ۲۶۱، ۲۶۲، ۳۱۵ و ۳۳۷ جلد ۱)
روش تفسیر
این تفسیر به سبک مجمع البیان، منظم و مرتب نیست، بلکه چون کشاف مطالب بدون عنوان بندی، بدنبال یکدیگر آمده است.این تفسیر بسیار موجز و ویژگی مهم آن، ادبی بودن آن است که با عبارات بسیار کوتاه، آیات قرآنی را تبیین می کند، و شامل تمام آیات قرآن می گردد. شیوه این تفسیر، بیان مسائل مربوط به لغت، اعراب، قرائت، بیان نظم و نکات ادبی و بلاغی است، که با رعایت گزیده گویی، متنی دقیق و لطیف ارائه داده است. همین امر سبب گردید تا از طرف مرکز مدیریت حوزه علمیه قم بعنوان کتاب درس تفسیر، در پایه های اولیه دروس سطح، مورد تدریس قرار گیرد.
← پردازش مطالب
...
wikifeqh: تفسیر جوامع الجامع (محقق، جامعه مدرسین) مراجعه کنید.
تفسیر جوامع الجامع، از آثار مفسر گران قدر ابوعلی فضل بن حسن، مشهور به امین الاسلام طبرسی (468 یا 469-548ق)، به زبان عربی است که در آن، آیات قرآن کریم از آغاز تا انجام به صورت ترتیبی در چهار جلد تفسیر شده است. این اثر را - که به عنوان متن درسی در دوره سطح حوزه علمیه قم تدریس می شود - دکتر ابوالقاسم گرجی تصحیح کرده و برایش مقدمه ای عالمانه نوشته است. نویسنده، تفسیر حاضر را بعد از نگارش تفسیر ارزنده و مشهورش مجمع البیان و مطالعه تفسیر کشاف زمخشری، در سال 542 تا 543 در ظرف 12 ماه نوشته است...
در این کتاب چهار جلدی، تفسیر آیات قرآن کریم به این ترتیب از سوره «فاتحة الکتاب» تا سوره ناس آمده است:
جلد اول از سوره فاتحه تا پایان اعراف، جلد دوم از سوره انفال تا پایان سوره طه، جلد سوم از سوره انبیاء تا پایان سوره زمر و جلد چهارم از سوره مؤمن تا پایان سوره ناس.
طبرسی، پس از دستیابی به تفسیر «کشّاف» - باآنکه پیش تر دو کتاب تفسیری را به رشته تحریر درآورده بود - به تدوین تفسیر «جوامع الجامع» پرداخت. این تفسیر بدان گونه که مؤلف در مقدمه آن تصریح کرده، سومین تفسیر طبرسی است که تدوین شده است. او نخست «مجمع البیان» را و سپس تفسیری وجیز با عنوان الکافی الشافی را به رشته تحریر درآورد و پس از آنکه با «کشّاف» روبه رو شد، با عنایت به «کشّاف»، تفسیر «جوامع الجامع» را پدید آورد. نظمی را که طبرسی در کتاب «مجمع البیان» مراعات کرده بود، در کتاب «جوامع» به کار نگرفت، بلکه مباحث را به روش و نظم «کشّاف» ارائه کرد. طبرسی در مقدمه «جوامع الجامع» می نویسد: «این تفسیر، خلاصه ای از تفسیر «کشّاف» و برگرفته از آن است»؛ البته مراد ایشان اقتباس است، نه تقلید و بازنویسی مطالب «کشاف»؛ چه، جناب طبرسی علاوه بر پالایش «کشّاف» و حذف مباحث و مطالب غیر ضروری، مطالبی ارزشمند بر آن افزوده و آرا و نظریات خود را به سبک مفسران و فقیهان امامیه آورده است. در این رهگذر طبرسی به سه موضوع، عنایت وافر داشته است: 1. لغات؛ 2. ترکیب آیات؛ 3. فصاحت و بلاغت و نکات بلاغی. طبرسی سعی داشته است تا در این زمینه مطلبی را از تفسیر «کشّاف» فروگذار نکند ...
http://maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,70
تفسیر جوامع الجامع، از آثار مفسر گران قدر ابوعلی فضل بن حسن، مشهور به امین الاسلام طبرسی (468 یا 469-548ق)، به زبان عربی است که در آن، آیات قرآن کریم از آغاز تا انجام به صورت ترتیبی در چهار جلد تفسیر شده است. این اثر را - که به عنوان متن درسی در دوره سطح حوزه علمیه قم تدریس می شود - دکتر ابوالقاسم گرجی تصحیح کرده و برایش مقدمه ای عالمانه نوشته است. نویسنده، تفسیر حاضر را بعد از نگارش تفسیر ارزنده و مشهورش مجمع البیان و مطالعه تفسیر کشاف زمخشری، در سال 542 تا 543 در ظرف 12 ماه نوشته است...
در این کتاب چهار جلدی، تفسیر آیات قرآن کریم به این ترتیب از سوره «فاتحة الکتاب» تا سوره ناس آمده است:
جلد اول از سوره فاتحه تا پایان اعراف، جلد دوم از سوره انفال تا پایان سوره طه، جلد سوم از سوره انبیاء تا پایان سوره زمر و جلد چهارم از سوره مؤمن تا پایان سوره ناس.
طبرسی، پس از دستیابی به تفسیر «کشّاف» - باآنکه پیش تر دو کتاب تفسیری را به رشته تحریر درآورده بود - به تدوین تفسیر «جوامع الجامع» پرداخت. این تفسیر بدان گونه که مؤلف در مقدمه آن تصریح کرده، سومین تفسیر طبرسی است که تدوین شده است. او نخست «مجمع البیان» را و سپس تفسیری وجیز با عنوان الکافی الشافی را به رشته تحریر درآورد و پس از آنکه با «کشّاف» روبه رو شد، با عنایت به «کشّاف»، تفسیر «جوامع الجامع» را پدید آورد. نظمی را که طبرسی در کتاب «مجمع البیان» مراعات کرده بود، در کتاب «جوامع» به کار نگرفت، بلکه مباحث را به روش و نظم «کشّاف» ارائه کرد. طبرسی در مقدمه «جوامع الجامع» می نویسد: «این تفسیر، خلاصه ای از تفسیر «کشّاف» و برگرفته از آن است»؛ البته مراد ایشان اقتباس است، نه تقلید و بازنویسی مطالب «کشاف»؛ چه، جناب طبرسی علاوه بر پالایش «کشّاف» و حذف مباحث و مطالب غیر ضروری، مطالبی ارزشمند بر آن افزوده و آرا و نظریات خود را به سبک مفسران و فقیهان امامیه آورده است. در این رهگذر طبرسی به سه موضوع، عنایت وافر داشته است: 1. لغات؛ 2. ترکیب آیات؛ 3. فصاحت و بلاغت و نکات بلاغی. طبرسی سعی داشته است تا در این زمینه مطلبی را از تفسیر «کشّاف» فروگذار نکند ...
http://maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,70
wikinoor: تفسیر_جوامع_الجامع_(مصحح،_گرجی)