خاستگاه نیاهندواروپاییان

خاستگاه نیایِ زبان های هندواروپایی (به انگلیسی: Proto-Indo-European homeland) یا اورهایماتِ نیایِ هندواروپاییان (به انگلیسی: Urheimat of the Indo-European languages) می کوشد تا سرزمین نخستین و زبان نیاهندواروپایی را بازسازی نماید. در ارائه این فرضیه ها کوشش شده است تا شواهد باستان شناختی را با داده های گلوتوکرونولوژی، فرهنگی، جغرافیایی و بیولوژیکی برای بازسازی دنیای نیاهندواروپایی مطابقت داشته باشد.
نیاهندواروپاییان
زبان نیا-هندواروپایی
در حال حاضر چند فرضیهٔ پرطرفدار در مورد خاستگاهِ زبان های هندواروپایی وجود دارد:
این فرضیه توسط ماریا گیمبوتاس لیتوانیایی در سال ۱۹۵۶ میلادی مطرح گردید و برپایهٔ این فرضیه؛ خاستگاه نیاهندواروپاییان، اِستِپ های اورال/ولگا (Uralic/Volgan steppe) در دوران مس سنگی (هزاره های چهارم و پنجم پیش از میلاد) احتمال داده شده است. نظریهٔ وی که بر بر مبنای یافته های باستان شناختی بود، با انتقادهایی به ویژه از سوی زبان شناسان مواجه گردید. با این حال ناحیه ای که وی به عنوان موطن هندواروپایی ها معرفی کرد، یکی از نظریه های نسبتاً قابل قبول می دانند.
این فرضیه که توسط کالین رنفرو عنوان شد، پیشینهٔ نیاهندواروپاییان را دوران نوسنگی آناتولی (Neolithic Anatolia) در هزاره های هفتم تا ششم پیش از میلاد، یعنی زمانِ آشنایی مردم آناتولی با کشاورزی می داند. او ابتدا موطن هندواروپائیان را غرب آناتولیِ دوران نوسنگی می دانست، اما سپس تغییراتی در نظریه اش به وجود آورد و در پژوهش های جدیدترش، کهن ترین اقوام هندواروپایی را با منطقهٔ بالکان-دانوب و ناحیهٔ شمالی پونتیک مرتبط می داند و در واقع بخش های شرقی تر آناتولیِ دوران نوسنگی را نیز در نظریه اش جای داد.