فتح بن محمد. [ ف َ ح ِ ن ِ م ُ ح َم ْ م َ ] ( اِخ ) ابن عبیداﷲبن خاقان بن عبدالقیسی الاشبیلی الوزیر، معروف به فتح بن خاقان و مکنی به ابونصر. او کاتب و مورخ بود. در اشبیلیه به سال 470 هَ. ق. / 1078 م. به دنیا آمد و در آنجا رشد کرد. وی بسیار سفر میکرد، و در مراکش به سال 529 هَ. ق. / 1134 م. به قتل رسید. از نوشته های او یکی «قلائدالعقیان » است درباره شعرای مغرب ( افریقای شمالی ) و دیگر «مطمح الانفس و مسرح التأنس فی ملح اهل اندلس ». ( از اعلام زرکلی ص 766 ). او در کتاب قلائدالعقیان شرح حال شعرای مغرب را به بهترین عبارت نوشته است. گویند هنگامی که در اندیشه تألیف این کتاب بود به تمام امیران و وزیران و اعیان اندلس که اهل شعر و ادب بودند پیام فرستاد و آنها را از اندیشه خود آگاه کرد و از آنها خواست که نمونه ای از شعر یا نثر خود را برای وی بفرستند تا در کتاب خویش بیاورد، آنان نمونه آثار خود را با کیسه های دینار برایش میفرستاده اند. وی کسانی را که صله ای برایش فرستاده اند ستوده است و آنها را که از نیکی به او تغافل کرده اند هجا کرده است. این کتاب بارها در فرانسه و مصر و جاهای دیگر به چاپ رسیده است. کتاب دیگر او نیز به طبع رسیده است. ( از معجم المطبوعات ستون 1434 و 1435 ).
فتح بن محمد. [ ف َ ح ِ ن ِ م ُ ح َم ْ م َ ] ( اِخ ) ابن وشاح الازدی الموصلی ، مکنی به ابومحمد. ابن الجوزی او را در شمار گزیدگان عباد اهل موصل نام برده و حکایاتی از صبر و زهد و تضرع وی آورده است. وفات او را به سال 170 هَ. ق. نوشته اند. ( از صفةالصفوة ج 4 ص 155 ).
فتح بن محمد. [ ف َ ح ِ ن ِ م ُ ح َم ْ م َ ] ( اِخ ) ابن وشاح الازدی الموصلی ، مکنی به ابومحمد. ابن الجوزی او را در شمار گزیدگان عباد اهل موصل نام برده و حکایاتی از صبر و زهد و تضرع وی آورده است. وفات او را به سال 170 هَ. ق. نوشته اند. ( از صفةالصفوة ج 4 ص 155 ).