مخمسه

مخمسه از فرق ابتدایی غلات شیعه بود که پنج تن آل عبا، محمد، پسرعمویش علی بن ابیطالب، دخترش فاطمه، و نوه هایش امام حسن و امام حسین را تقدیس می کرد و خدا می دانست. روشن نیست لفظ مخمسه به گروه یا فرقهٔ سازمان یافته ای اشاره می کرده یا به افراد و گروه های مختلف و متفاوتی اطلاق می شده است. این لفظ صرفاً در مکتوبات افراد خارج از آن به کار رفته، در معدود متون اصیل تشریح کنندهٔ این باور هرگز به کار نرفته است.
http://www.iranicaonline.org/articles/mokammesa-sect
تاریخنگاری سعد بن عبدالله قمی مشروح ترین توصیف آموزهٔ مخمسه را دربردارد. بنا بر این اثر، مخمسه آموزش می داد که خدا محمد بود و او در چهار عضو خانواده خود را نشان داد. قمی شماری از دیگر آموزه ها و ترمینولوژی موجود در متون اولیهٔ غلات را به آنان نسبت می دهد که الزاماً با آموزه های مخمسه ارتباطی ندارد؛ بنابراین، خدا در سرتاسر تاریخ در افراد متعددی، از جمله پاتریارک های توراتی، مسیح، شاهان، شخصیت های غلات، چون ابوالخطاب اسدی، مغیره بن سعید و دیگران متجسم شده است. سلمان فارسی باب خدا بود، که در سراسر تاریخ با او به فرم انسانی ظاهر شد، و ابوذر غفاری و مقداد بن عمرو دو صحابی پیامبر، دو یتیم بودند. مخمسه مخالفین اصول اخلاقی بودند، و به نوشتهٔ قمی، آنچه دین ممنوع کرده بود را مجاز می دانستند و اعمال رسمی عبادی را برای آنانی که به درجه خاصی از تکامل روحانی رسیده بودند زائد می دانستند. برای آنها، در واقع نام های افراد، وظایف و ممنوعیت ها بود، و وظیفه یا الزام به یک ممنوعیت در واقع پیروی از آن فرد بود. نهایتاً آنان می آموختند که ارواح گناهکاران دچار تناسخ به آبدان دیگر انسان ها و به گونه ها و اشیای پست تر از انسان می شد. مؤمنین دچار تناسخ نمی شدند ولی از هفت درجه تکامل روحانی گذر می کردند، که نهایتاً به خدا می رسیدند و و قادر می شدند او را در روشنایی او درک کنند.