رشد شناسی

رشدشناسی یا آنتوژنی (به زبان انگلیسی: Ontogeny) به مطالعه تشکیل و نمو اندام های یک جاندار از یاخته های بنیادی می پردازد؛ که معمولاً از زمان لقاح تخمک تا رشد کامل جاندار ادامه می یابد. اگرچه این اصطلاح ممکن است برای مطالعه کل طول عمر یک جاندار هم به کار رود. دانشمندان با بررسی رشدشناسی داده های بیشتری در باره تاریخچه فرگشتی جانداران به دست می آورند زیرا ویژگی های نیایی، اغلب خود را در دوره نمو جاندار نمایان می کنند. برای نمونه جنین انسان و جوجه هر دو طی دوره نمو خود وارد حالتی می شوند که در گردنشان شکاف هایی به وجود می آید که شبیه شکاف های آب شش روی گردن ماهی است؛ این مشاهدات ایده مبنی بر اینکه ماهی نیای مشترک انسان و جوجه است را تقویت می کند.
درخت تبارزایی
اندام زایی
برخی از دانشمندان در اویل سده ۱۸ میلادی باور داشتند که رشدشناسی نه تنها می تواند داده های زیادی درباره تاریخچه فرگشتی جانداران فاش کند، بلکه تاریخچه گام به گام فرگشت جانداران را نیز نشان می دهد. این دانشمندان باور داشتند که رشدشناسی خلاصه ای از تکامل نژادی جانداران است؛ به این معنا که هر مرحله ای از نمو جنین نشان دهنده شکل کامل نمو پیداکرده و بالغ اجداد او است. یعنی در فرگشت به پایان نمو جنین یک جاندار، حالتی جدید اضافه می شود.این ایده کاملا درست نیست. برای مثال اگر این ایده درست بود باید مراحل نمو جنین جوجه اینگونه می بود: تک سلولی، پرسلولی بی مهره، ماهی، یک خزنده مارمولک مانند، پرنده و سرانجام یک جوجه کامل نمو پیدا کرده. اما مراحل نمو جنین جوجه اینگونه نیست، اگرچه جنین جوجه در بعضی از مراحل نمو شبیه جنین ماهی و خزندگان است اما جنین جوجه شبیه شکل بالغ این موجودات نیست.
رشد شناسی تاریخچه نمو یک جاندار در طول زندگی اش است؛ و با تبارزایش، که به تاریخچه تکاملی یک گونه می پردازد، متفاوت است. زیست شناسان فرگشتی اغلب از گونه ها به عنوان صفات یا مشخصات در حال نمو یاد می کنند. این موضوع می تواند گمراه کننده باشد، درحالی که فرایندهای نموی (رشدشناسی) می توانند فرایندهای تکاملی (تبارزایش) را تحت تأثیر قرار دهند اما جانداران نمو می یابند درحالی که گونه ها تکامل پیدا می کنند.
رشد شناسی، رویان شناسی و زیست شناسی رشد بسیار به یکدیگر نزدیک هستند و این اصطلاحات گاهی به جای یکدیگر به کار می روند. اصطلاح رشدشناسی در زیست شناسی یاخته ای برای توصیف انواع گوناگون یاخته ها به کار می رود.