محسن

صاحب خير , ولينعمت , نيکوکار , باني خير , واقف

کريم , نيکخواه , خيرانديش

(تلفظ: mohsen) (عربی) (در قدیم) نیکوکار ، احسان کننده ؛ از نام‌ها و صفات خداوند ؛ (در اعلام) نام فرزند علی ابن ابی طالب (ع) ، نام فرزند امام هفتم شیعیان امام موسی الکاظم (ع) .

صفت شاهنده، صالح، نیکوکار

شاهنده، صالح، نیکوکار

(مُ س ) [ ع . ] (اِفا.) نیکوکار.

(مُ سَ) [ ع . ] (اِمف .) احسان شده . ج . محسنین .

(مُ حَ سَّ) [ ع . ] (اِمف .) 1 - نیکوساخته ، زینت داده . 2 - تحسین شده .

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) رجوع به فیض کاشانی ملامحسن شود.

محسن . [م ُ س ِ ] (اِخ ) رجوع به قاضی نوخی علی بن محسن شود.

محسن . [ م َ س َ ] (ع اِ) واحد محاسن . یکی محاسن . یعنی جای خوب و نیکو از بدن . (منتهی الارب ). رجوع به محاسن شود.

محسن . [ م ُ ح َس ْ س َ] (ع ص ) تحسین شده . آراسته شده . نیکوشده . || وجه محسن ، روی خوب . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).

محسن . [ م ُ ح َس ْ س ِ ] (اِخ ) ابن ابراهیم بن هلال بن زهرون الصابئی بن اسحاق ، مکنی به ابوعلی . پدر هلال بن المحسن صائبی ادیب مشهور است . مردی ادیب و دانشمند بود و ازمحضر استادانی چون ابوسعید سیرافی ، ابوعلی فارسی ، ابوعبیداﷲ مرزبانی بهره برد و در هشتم ماه محرم 401 هَ . ق . به کیش پدرش (دین صائبی ) درگذشت و او را به مناسبت خال سرخ رنگی که به صورت داشت «صاحب الشامه » می خواندند. از بین فرزندان او غیر از هلال که از پدر مرتبه ای بلندتر داشته است میتوان ابوسعید سنان و ابوالعلاء صاعد را نام برد. ابوسعید در حیات پدر درگذشت . (از معجم الادباء چ مصر ج 17 ص 81). رجوع به تتمه ٔ صوان الحکمه ص 7 و عیون الانباء و ریحانةالادب ج 2 ص 415 شود.

محسن . [ م ُ ح َس ْ س ِ ] (اِخ ) ابن ابوالحسن علی بن محمدبن الفرات (پدرش وزیر مقتدر خلیفه بود به سال 296 هَ . ق .). مردی قسی و ظالم و بدکردار و به خبیث بن طیب معروف بود و به اتهام قرمطی بودن بقتل رسید. (از خاندان نوبختی مرحوم اقبال ص 99، 100، 219، 223، 224).

محسن . [ م ُ ح َس ْ س ِ ] (اِخ ) ابن حسین بن علی کَوجَک العبسی ، مکنی به ابوالقاسم ادیب و فاضل و وراق و شاعر بود و خطش که شبیه به خط طبری است معروف و مشهور می باشد. وی در سال 416هَ . ق . درگذشت . (از معجم الادباء ج 17 ص 89 چ مصر).

محسن . [ م ُ ح َس ْ س ِ ] (اِخ ) الحاکم ابوسعد محسن بن محمدبن کرامة چِشُمی بیهقی . ولادت او در رمضان 413 هَ . ق . در قریه ٔ چِشُم (از قراء بیهق ) بود و در سوم رجب 494 هَ . ق . در مکه ٔ مکرمه وفات یافت . درباره ٔ نشو و نمای محسن در خراسان اطلاعات دقیقی در دست نیست و مآخذی که درباره ٔ وی اطلاعاتی داده اند فقط به انتقال وی از خراسان به مکه اشاره کرده اند. محسن از علمای مذهب زیدیه بوده است و از نظر عقیدت کلامی معتزلی است . او راست :تنبیه الغافلین عن فضائل الطالبین . التفسیرالمبسوط. التفسیرالموجز (به زبان فارسی ). التهذیب در تفسیر قرآن که از تفاسیر بسیار ارزنده ٔ معتزلی است . عیون المسائل . رسالة ابلیس الی المجبرة. الرد علی المجبرة. جلاء الابصار فی متون الاخبار. السفینة و المنتخب فی کتب الزیدیة. رجوع به الحاکم الجشمی و منهجه فی تفسیر القرآن از دکتر عدنان زر زور و نیز تاریخ بیهق و معالم العلماء ابن شهرآشوب و الذریعة الی تصانیف الشیعة شود.

محسن . [ م ُ ح َس ْ س ِ ] (ع ص ) آراینده . || نیکوئی کننده . (از منتهی الارب ). کسی که به لیاقت کاری میکند. (ناظم الاطباء).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) (الشریف ...) ابن حسین بن زیدبن محسن شریف حسنی . از امرای مکه به سال 1101 هَ . ق . مدت یکسال و چهار ماه امارت کرد و پس از منازعه با پسر عمش سعیدبن سعد از امارت مکه بیفتاد ودر سال 1107 هَ . ق . به امارت مدینه رسید و در حدود1115 هَ . ق . درگذشت . (از الاعلام زرکلی ج 3 ص 838).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) (الشریف ) ابن حسین بن حسن بن ابی نمی الثانی ، شریف حسنی از 1034 هَ . ق . تا 1037 هَ . ق . امیر مکه بود. پسر عمش احمدبن عبدالمطلب با یاری ترکان عثمانی به جنگ وی شتافت و پس از پیروزی احمد، از مکه به یمن گریخت و در صنعا درگذشت (1038 هَ . ق .). مردی شجاع و نیکوسیرت بود و شاعران زمانش در باره ٔ او اشعاری دارند. (از اعلام زرکلی ج 3 ص 838).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) (سیدمحسن محلاتی ) صدر الاشراف . متولد 1288 هَ . ق . فرزند سید حسین فخرالذاکرین از روضه خوانان محلات بود. وی ابتدا از طلاب مدرسه ٔ حاج ابوالحسن معمار اصفهانی (صنیعالملک ) بود و بعد خود را به دربار نزدیک گردانید و معلم یکی از پسران ناصرالدین شاه شد و در سال 1325 هَ . ق . داخل دادگستری گردید. در سال 1326 هَ . ق . که محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست صدر الاشراف بازپرس مشروطه خواهان زندانی در باغشاه بود. صدرالاشراف به سمت های ریاست شعبه دیوان کشور، دادستانی کل و پنج بار وزارت دادگستری و یک بار نخست وزیری ، سناتوری و ریاست مجلس سنا واستانداری خراسان رسیده است . وی در مهر ماه 1341 هَ. ش . در 94 سالگی درگذشت . (رجال بامداد ج 3 ص 203).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) (میرزا...) متولد 21 ذیحجه 1288هَ . ق . در تهران . و از رجال دوره ٔ مشروطه بود و داماد سید عبداﷲ بهبهانی . پس از کشته شدن بهبهانی اغلب مرجوعات مردم با او بود. میرزا محسن در دوره ٔ اول مجلس از جانب طلاب تهران به عنوان وکیل به مجلس شورای ملی راه یافت (1324 هَ . ق .) و در خرداد 1296 هَ . ش . در تهران با چند تیر گلوله به توسط احسان اﷲخان و حسین لله به دستور کمیته ٔ مجازات در سن 47سالگی کشته شد و در مشهد مدفون گردید. (رجال بامداد ج 3 ص 200).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن ابوالقاسم علی بن محمدبن ... قاضی تنوخی . رجوع به ابوعلی محسن ... و یتیمةالدهر ج 2 ص 114 و تاریخ گزیده ص 810 شود.

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن حسن الحسینی الاعرجی الکاظمی . از علما و فقهای شیعه است . بسیاری از محضرش استفاده برده اند. او راست : المحصول فی علم الاصول . الوافی از شرح وافیه ٔ عبداﷲ تونی و غیره . ونیز او راست : اشعاری در مراثی اهل بیت . فوت او در اوائل 1240 هَ . ق . بوده است . (روضات الجنات ص 549).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) حاج میرزا محسن خان بن عبداللطیف طسوجی مترجم متن منثور الف الیلة ولیلة (هزار و یک شب ) از عربی به فارسی است . چون خواهر میرزا محسن خان به حباله ٔ نکاح ظل السلطان پسر بزرگ ناصرالدین شاه درآمد به این مناسبت در دستگاه ظل السلطان وارد خدمت شد و از کسوت روحانیت خارج گردید و در سایه ٔ قرابت با دربار به مقامات مختلف از جمله نایب الایالگی لرستان و بروجرد نائل آمد و به لقب مظفرالملک ملقب گشت . (تاریخ رجال بامداد ج 3 ص 213).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن عبدالکریم بن علی بن محمد حسینی جبل عاملی نزیل دمشق شام ملقب به امین و مشهور به سید محسن عاملی . از بزرگان علمای امامیه ، مردی متقی و محل اعتماد عرب و عجم بود. در حدود سال 1282 هَ . ق . در دیه شقرا از قراء جبل عامل متولد شد. علوم مقدماتی را در محضر فضلای جبل عامل فراگرفت . در سال 1308 هَ . ق . به نجف رفت و در مجلس درس آخوند خراسانی و شریعت اصفهانی ، حاج آقا رضاهمدانی و شیخ محمد طه و دیگر بزرگان حاضر شد. در سال 1319 هَ . ق . به دمشق مهاجرت کرد و مرجع تقلید اغلب مردم آن نواحی گردید. دارای آثار بسیار و مفید است از جمله تألیفات او کتاب اعیان الشیعه [ در رجال شیعه ] است . (از الذریعه ج 2) (ریحانة الادب ج 1 ص 185).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن قاسم بن حسن بن علی بن ابراهیم بن علی بن کامه ، ملقب به ابوسعد متوفی در 527 هَ . ق . متولد در بیهق از فرزندان امیرعلی کامه از ارکان آل بویه است . (از تاریخ بیهق ص 133).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن موسی الکاظم (ع ) فرزند امام هفتم شیعیان و او به فراهان مدفون است و به زاهد محسن مشهور می باشد. (از تاریخ گزیده ص 204).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن القائد. سومین از امراء بنی حماد الجزایر است و از 446 تا 447 هَ . ق . حکومت داشته است . (ترجمه ٔ طبقات سلاطین اسلام ص 34).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) ابن سید محمدبن فلاح بن هبة اﷲ. دومین کس از خاندان آل مشعشع که در 875 هَ . ق . بجای پدر نشست . مردی علم دوست بود چنانکه شمس الدین محمد استرآبادی حاشیه ٔ خود را برتجرید به نام او کرده است . رجوع به آل مشعشع شود.

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) پسر حاج میرزا علیخان امین الدوله صدراعظم مظفرالدین شاه قاجار. در 1293 هَ . ق . متولد شد. وی به القاب منشی حضور، معین الملک و امین الدوله ملقب گشت . در سال 1316 هَ . ق . که علیخان امین الدوله صدراعظم بود محسن خان وزیر گمرک و وزیر پست گردید. وی ابتدا داماد شیخ محسن خان معین الملک (مشیرالدوله ) بود بعد بر حسب امر مظفرالدین شاه دختراو را طلاق داد و با فخرالدوله خانم دختر نهم مظفرالدین شاه ازدواج نمود و در سال 1329 هَ . ش . شمسی جهان را بدرود گفت . (از تاریخ رجال بامداد ج 3 ص 200).

(لباب الالباب عوفی ج 2 ص 67).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) قیصری (متوفی در 755 هَ .ق .) او راست : منظومه ٔ فرائض . (قاموس الاعلام ترکی ).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ ) نامی از نامهای خدای تعالی . (یادداشت مرحوم دهخدا).

محسن . [ م ُ س ِ ] (اِخ )ابن حسین بن احمد نیشابوری . او راست : الامالی در حدیث . کتاب السیر. اعجاز القرآن . کتاب من کنت مولاه . وی از شاگردان شیخ طوسی بوده است . (روضات الجنات ص 542).

نظامی .

مولوی .

سعدی .

محسن . [ م ُ س ِ] (اِخ ) ابن محمد طاهر قزوینی معروف به ملامحسن ، مؤلف کتاب «عوامل » بنابرقولی . اما مؤلف قصص العلماء درآخر شرح حال و مؤلفات ملامحسن فیض کاشانی نسبت تألیف عوامل را به محسن قزوینی رد میکند و آن را از تألیفات فیض کاشانی میداند. وی گوید او مؤلف شرح الفیه ٔ ابن مالک در چهار جلد به نام «زینةالمسالک » است وعوامل ملامحسن فیض را تاآخر عوامل سماعیه شرح کرده است . وی در اواسط قرن دوازدهم هجری وفات یافته است .

نیکوکار