[ویکی فقه] حَریز بن عبداللّه سجستانی، فقیه و محدّث امامی
قرن دوم می باشد.
باتوجه به شهرت وی به کوفی و روایت او از مشایخ کوفه، احتمالا در
کوفه به
دنیا آمده است.
کنیه او را ابومحمد و ابوعبداللّه ذکر کرده اند. هرچند حریز به سجستانی شهرت داشته، ولی از موالی اَزْد، از قبایل ساکن در کوفه، بوده است. عقیلی از یکی از محدّثان
بصری به نام ابوحریز عبداللّه بن حسین ازدی کوفی، که قاضی سجستان/ سیستان بوده، یاد کرده است که به نظر می رسد، با توجه به گرایشهای شیعی این محدّث و کنیه اش، پدر حریز باشد؛ البته
ابن ماکولا و
ابن حجر عسقلانی وی را قطعاً پدر حریز دانسته اند.
نجاشی سبب شهرت حریز به سجستانی را اشتغال وی به تجارت روغن در سجستان دانسته، اما
برقی کشی و شیخ طوسی بدون اشاره به کار حریز، تن ها از انتقال او از کوفه و سکونتش در سجستان سخن گفته اند. حریز در سجستان در درگیری با خوارج کشته شد.
امام صادق علیه السلام حریز را به سبب رفتارش در درگیری با خوارج سجستان، سرزنش کرده است
حریز از فقیهان برجسته عصر خود
حریز از فقیهان برجسته عصر خود بوده و یونس بن عبدالرحمان قمی وی را به اعتبار دانش گسترده اش در فقه ستوده و در منابع رجالی اهل سنّت نیز از او به عنوان یکی از مشایخ شیعه یاد شده است. کشی از گفتگوی میان حریز و ابوحنیفه، درباره برخی مسائل فقهی، گزارشی آورده است.
روایات حَریز بن عبداللّه سجستانی
عموم روایات حریز به نقل از دو فقیه برجسته شیعه در کوفه، یعنی زرارة بن اعین و
محمد بن مسلم طحان، است و در مواردی به نظر می رسد حریز از آثار مکتوب این عالمان، به طریق اجازه، نقل قول کرده است، چنان که این نکته از نقل قولهای حریز از کتاب الأربعمائة مسألة فی أبواب الحلال و الحرام یا براساس نسخه ای که در اختیار
قاضی نعمان بوده و از آن با عنوان المسائل محمدبن مسلم یاد کرده است، شناخته می شود. شاهد دیگر، وجود نام حریز بن عبداللّه در طریق روایت کتاب زرارة بن اعین است. ابن ماکولا قاسم بن یحیی بن حسن بن راشد را، که مؤلف کتابی درباره آداب
امیرالمؤمنین است یکی از مشایخ حریز معرفی کرده است.از حریز بن عبداللّه، حماد بن عیسی جهنی، علی بن رباط،
محمد بن ابی عمیر و عبداللّه بن عبدالرحمان اصم و کسانی دیگر، حدیث نقل کرده اند.
روایات حریز از دیدگاه یونس بن عبدالرحمان قمی
...
wikifeqh:
هجری قمری است. پدرش قاضی سجستان بود. عموم روایات وی از زرارة بن اعین و محمد بن مسلم نقل شده است.
رجالیان شیعه اشاره کرده اند که حریز چندین کتاب داشته است که از جمله اصول اربعمأة شمرده می شوند. اغلب روایات وی، راجع به
نماز بوده که تقریباً تمام متن اثر مشهور حریز، کتاب الصلاة، در باب الصلاةِ
کتب اربعه باقی مانده است. وی بدون اجازه امام صادق (ع)، علیه خوارج سجستان دست به شمشیر برد و به دست آنان کشته شد.
کنیه او را ابومحمد و ابوعبداللّه ذکر کرده اند. حریز از موالی (آزادشدگانِ) قبیله اَزْد، از قبایل ساکن در کوفه، بوده است. عقیلی از مُحدِّثی بصری به نام ابوحریز عبداللّه بن حسین ازدی کوفی یاد کرده که قاضی سجستان بوده است. به نظر می رسد، این محدث، با توجه به گرایش های شیعی و نیز کنیه اش، پدر حریز باشد. ابن ماکولا و ابن حجر عسقلانی وی را قطعاً پدر حریز دانسته اند. حریز نیز احتمالاً در کوفه به دنیا آمده است.
wikishia:
امام صادق علیه السلام گفت: «اَنَا اَحْفَطُ کِتابَ حَریزٍ فِی الصَّلوةِ».
و بالجمله؛ او از اهل کوفه است لکن به جهت تجارت، مسافرت به سجستان می کرد به (سجستانی) مشهور شد و در زمان حضرت صادق علیه السلام شمشیر کشید به جهت قتال خوارج سجستان. و روایت شده که حضرت او را جدا کرد و محجوب کرد از خودش و او همان است که یونس بن عبدالرحمن فقه بسیار از او نقل کرده.
حاج شیخ عباس قمی, منتهی الآمال قسمت دوم، باب نهم: در تاریخ حضرت صادق علیه السلام
