کلمه جو
صفحه اصلی

چن یون

دانشنامه عمومی

چن یون (۱۳ ژوئن ۱۹۰۵ - ۱۰ آوریل ۱۹۹۵) یکی از اثرگذارترین رهبران جمهوری خلق چین در دهه های ۱۹۸۰ و ۹۰ میلادی بود. او به لیائو چنگ یون هم شناخته می شود؛ در حالی که روشن نیست این نامِ واقعی اوست، یا نام مستعاری ست که وی در طول مبارزات زیرزمینی اش در شانگهای به کار می برده است. او یکی از رهبران سیاسی بزرگ چین، هم در طول جنگ داخلی این کشور، و هم پس از آن، هم راه با مائو تسه تونگ، لیو شائوچی، چو ان لای، چو ته و رن بیشی بوده است، که بعداً به عنوان یکی از هشت بزرگ حزب کمونیست چین در نظر گرفته شد.

دانشنامه آزاد فارسی

چن یون (۱۹۰۵ـ ۱۹۹۵)(Chen Yun)
(نام اصلی: لیائو چن یون) دولتمرد کمونیست و برنامه ریز اقتصادی چین. کارشناس اقتصاد بود و در هنگام مرگ، دومین «پیر حزب» به شمار می رفت. در راهپیمایی طولانی (۱۹۳۴ـ۱۹۵۳) شرکت کرد و از ۱۹۳۴ تا ۱۹۸۷ عضو کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست چین بود. از اقتصاد برنامه ریزی شده ای حمایت می کرد که نیروهای بازار در آن به شیوه ای کنترل شده عمل کنند، «چون پرنده ای در قفس». چن، که از حامیان پیشین دِنگ شیائوپینگ، رهبر اعظم چین، بود، در سال های آخر عُمر، مخالفی محافظه کار شد، که دربارۀ پیامدهای برهم زنندۀ سوسیالیسم بازارِ «بدون قفسِ» شیائوپینگ، ابراز نگرانی می کرد.
کارهای نخستین. چن نزدیک شانگهای زاده شد. آموزش حروف چینی دید و در ۱۹۲۵، چهار سال پس از تأسیس حزب کمونیست، به آن پیوست. در شانگهای به سازماندهی قیام مسلحانۀ کارگری در ۱۹۲۷ کمک کرد، سپس به مائو تسه تونگ و ارتش سرخ در پایگاه کوهستانی آنان در ایالت جیانگسی پیوست (۱۹۳۳). در کنفرانس سرنوشت ساز زونی در مۀ ۱۹۳۵، که به رهبری مائو بر حزب انجامید، از مائو حمایت کرد و مشاور نزدیک رهبر حزب شد. پس از تأسیس جمهوری خلق در ۱۹۴۹، سیاست گذار اصلی اقتصادی کشور بود، ولی از تجربۀ فاجعه آمیز جهش بزرگ به پیش (۱۹۵۸ـ۱۹۶۲) کمونیسم مائو انتقاد کرد، زیرا براساس ایجاد جوامع بزرگ کشاورزی و صنعتی استوار بود و سبب مرگ بیش از ۲۰میلیون نفر، براثر گرسنگی، شد. چن در اوایل دهۀ ۱۹۶۰ با احیای قطعه زمین های کشاورزی خصوصی و بازار، بر بازسازی اقتصاد چین نظارت داشت. اگرچه در جریان انقلاب کبیر پرولتاریاییِ فرهنگیِ اواسط دهۀ ۱۹۶۰ موقتاً از قدرت فاصله گرفت، برخلاف بسیاری از شخصیت های سرشناس حزبی، کرسیِ خود را در کمیتۀ مرکزیِ قدرتمند حزب کمونیست چین حفظ کرد.
عصر دنگ شیائوپینگ. چن در جریان به قدرت رسیدن دنگ (۱۹۷۷ـ۱۹۷۸) از متحدان او بود و از نخستین اصلاحات اقتصادی متمرکز بر بازار او حمایت کرد. ولی با اعتقاد به امتیازات «اقتصاد پرنده در قفس» از اواخر دهۀ ۱۹۸۰ نگران بود که نیروهای بازار از کنترل خارج شوند و پیامدهای جدّی اجتماعی و سیاسی به بار آورند. اگرچه چن در ۱۹۸۷ به سبب ضعف جسمانی از کمیتۀ مرکزیِ حزب کناره گرفت، نفوذ پشت پردۀ او حفظ شد و به منزلۀ یکی از «هشت نامیرا»، که از زمان پیروزی کمونیستی (۱۹۴۹) بر چین حکومت کرده بودند، از قدرت حمایتی ویژه ای برخوردار بود. با مرگ او فقط پنج نفر از «نامیرا»ها، ازجمله دنگ، باقی مانده بودند.


کلمات دیگر: