خَرَقانی، سید اسدالله (خرقان قزوین ـ تهران ۱۳۱۵ش)
خَرَقانی، سید اسدالله
روحانی و نویسنده نوگرای عصر مشروطه و رضاشاه. مقدمات علوم دینی را در زادگاه خویش فرا گرفت و در ۱۵سالگی برای ادامۀ تحصیل به قزوین رفت. پس از فراگیری فقه و اصول به تهران آمد و در حوزه درس میرزای جلوه حکمت آموخت و درضمن آن، علوم جدید و زبان فرانسه خواند. سپس به نجف اشرف رفت و قریب ۲۵ سال در حوزۀ علمیه نجف تحصیل کرد و به درجۀ اجتهاد رسید. وی در نجف بیش از همه در حوزۀ درس آخوند خراسانی و در دستگاه وی بود. خرقانی همراه با شماری از طلاب جوان، دسته ای از روحانیون نوگرا و متجدد را در آستانۀ مشروطه پدید آوردند و او نوعی رهبری میان آنان داشت. این جمع به یاری مشروطه طلبان برخاستند و با آنان ارتباط داشتند. خرقانی در دورۀ سوم مجلس شورای ملی به عنوان نمایندۀ قزوین انتخاب شد و پس از آن هم در سیاست حضور داشت. در جریان قرارداد وثوق الدوله وی مخالفت های فراوانی با آن کرد. بعدها سیاست را کنار گذاشت و به فعالیت های فرهنگی روی آورد. وی بی بندوباری های رایج در تمدن غربی را که نام قانون به خود گرفته محکوم کرده و آن را دنباله تفکر مادی و الحادی می دانست. او از دموکراسی اسلامی سخن می گفت و آن را بهتر از دموکراسی غربی معرّفی می نمود. خرقانی بر سیاسی بودن اسلام تأکید می کرد و حفظ اسلام را در گرو پیوند آن با سیاست می دانست. وی در آثار خود از نوعی جمهوری اسلامی دفاع می کند و در مواردی به انتقاد از روحانیت سنّتی پرداخته نقش اصلاح گری و مبارزه با آنچه خرافه می نامد به خود می گیرد و به همین دلیل مخالفت هایی را علیه خود برمی انگیزد. ازجمله آثار اوست: رسالۀ مقدّسۀ محوالموهوم و صحوالمعلوم؛ روح التمدن و هویت الاسلام؛ مختصری در مرام جامعۀ مقدسۀ اسلامی؛ رد داروینیست ها؛ رد کشف حجاب؛ برهان الساطع فی اثبات الصانع؛ رساله در مفهوم و مصداق اوالوالامر قرآنی.
خَرَقانی، سید اسدالله
روحانی و نویسنده نوگرای عصر مشروطه و رضاشاه. مقدمات علوم دینی را در زادگاه خویش فرا گرفت و در ۱۵سالگی برای ادامۀ تحصیل به قزوین رفت. پس از فراگیری فقه و اصول به تهران آمد و در حوزه درس میرزای جلوه حکمت آموخت و درضمن آن، علوم جدید و زبان فرانسه خواند. سپس به نجف اشرف رفت و قریب ۲۵ سال در حوزۀ علمیه نجف تحصیل کرد و به درجۀ اجتهاد رسید. وی در نجف بیش از همه در حوزۀ درس آخوند خراسانی و در دستگاه وی بود. خرقانی همراه با شماری از طلاب جوان، دسته ای از روحانیون نوگرا و متجدد را در آستانۀ مشروطه پدید آوردند و او نوعی رهبری میان آنان داشت. این جمع به یاری مشروطه طلبان برخاستند و با آنان ارتباط داشتند. خرقانی در دورۀ سوم مجلس شورای ملی به عنوان نمایندۀ قزوین انتخاب شد و پس از آن هم در سیاست حضور داشت. در جریان قرارداد وثوق الدوله وی مخالفت های فراوانی با آن کرد. بعدها سیاست را کنار گذاشت و به فعالیت های فرهنگی روی آورد. وی بی بندوباری های رایج در تمدن غربی را که نام قانون به خود گرفته محکوم کرده و آن را دنباله تفکر مادی و الحادی می دانست. او از دموکراسی اسلامی سخن می گفت و آن را بهتر از دموکراسی غربی معرّفی می نمود. خرقانی بر سیاسی بودن اسلام تأکید می کرد و حفظ اسلام را در گرو پیوند آن با سیاست می دانست. وی در آثار خود از نوعی جمهوری اسلامی دفاع می کند و در مواردی به انتقاد از روحانیت سنّتی پرداخته نقش اصلاح گری و مبارزه با آنچه خرافه می نامد به خود می گیرد و به همین دلیل مخالفت هایی را علیه خود برمی انگیزد. ازجمله آثار اوست: رسالۀ مقدّسۀ محوالموهوم و صحوالمعلوم؛ روح التمدن و هویت الاسلام؛ مختصری در مرام جامعۀ مقدسۀ اسلامی؛ رد داروینیست ها؛ رد کشف حجاب؛ برهان الساطع فی اثبات الصانع؛ رساله در مفهوم و مصداق اوالوالامر قرآنی.