حزب اریا

حزب آریا. حزب آریا یک حزب طرفدار شاهنشاهی و خانواده سلطنتی پهلوی بود و به گرایشهای بریتانیایی و ضد کمونیسم و وطن پرستی شهرت داشت. حزب آریا در کنار دیگر حزب های کوچک و راست گرا، بعنوان یک گروه پان ایرانیسم فعالیت می کرد. منش و دیدگاه این حزب بر این پایه بود که آغاز تمام مکافات و بدبختیهای کشور ایران را، مربوط به شکست ایرانیان در برابر اعراب مسلمان در حمله اعراب به ایران می دانست. سرلشکر حسن ارفع، رهبر این حزب بود و حزب آریا یک جناح نظامی فعال و مسلح هم داشت که شاخه ای از ارتش شاهنشاهی ایران بود و توسط فرماندهان میهن پرست ارتشی هدایت می شد. سرلشکر حبیب الله دیهیمی یکی از فرماندهان این جناح نظامی بود. گرچه مغز متفکر این جناح نظامی، سرلشکر حسن اخوی بود که در مقدمه چینی کودتای ۲۸ مرداد، از ارکان کلیدی بشمار می رفت. همچنین سرهنگ حسین منوچهری، امین زاده، یحیایی و محمود ارم ازجمله اعضای سرشناس حزب آریا بودند. حزب آریا شاخه ای مجزا از حزب سومکا است. اعضای این گروه یونیفرم و کلاه خاکستری می پوشیدند که برگرفته از یونیفرم حزب نازی آلمان بود.

حزب آریا. از احزاب فاشیستی در ایران. این حزب در ۱۳۲۷ش تشکیل شد و با وجود گرایش های فاشیستی، متمایل به دربار و انگلیسی ها بود. مؤسسان حزب، محمدهادی سپهر و چند تن از امرای ارتش، ازجمله سرلشکر حسن ارفع، سرلشکر محمود ارم، سرلشکر امین زاده، سرتیپ دیهیمی، سرهنگ حسین منوچهری، و حسن اخوی، بودند. منوچهری بعداً با نام بهرام آریانا به درجۀ ارتشبدی رسید و اخوی تا سرلشکری پیش رفت. حزب آریا، که متأثر از حزب نازی یا ناسیونال سوسیالیست آلمان بود، خود را حزب ناسیونال سوسیالیست ایران می خواند و تمایلات ضدکمونیستی داشت. از فعالیت های این حزب مقابله با نفوذ برخی نخبگان سیاسی و نظامی دهۀ ۱۳۲۰ش، ازجمله احمد قوام و حاج علی رزم آرا، بود. حزب آریا، به ویژه پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، با حزب رقیب خود، سومکا، اختلافات و درگیری هایی داشت. ارگان رسمی حزب ناسیونالیست آریا، روزنامۀ ندای سپهر بود که تا دهۀ ۱۳۴۰ش منتشر می شد.