حزب دموکرات ایران

حزب دموکرات ایران (Democratic Party) در تاریخ ۹ تیر ۱۳۲۴ به دستور نخست وزیر وقت احمد قوام (قوام السلطنه) و در پی یک نطق رادیویی تأسیس شد.
هیئت مؤسسِ حزب، ۲۹ تیر ماه تشکیل جلسه داده و قوام السلطنه جلوگیری از نگرانی روس ها مظفر فیروز، را به معاونت رهبر کل حزب منصوب کرده و در کنار او احمد آرامش را که تعدیل کننده گرایش به شوروی بود عنوان دبیرکلی انتخاب کرد.
از جمله اعضای این حزب می توان به افرادی چون: حسن ارسنجانی ، محمود محمود ، داریوش فروهر اشاره کرد که در این میان حسن ارسنجانی تا مقام وزارت پیش رفت و از صحنه گردانان اصلاحات ارضی در دولت علی امینی گردید
قوام هدف خود را تشکیل حزب، وحدت طبقات مختلف به ویژه آزادیخواهان و رشد دموکراسی اعلام کرد. حزب دموکرات دارای برنامه گسترده و آیین نامه ای در چهارده ماده و مرامنامه ای تفصیلی در یازده ماده بود. در مرامنامه حزب، تساوی حقوق زن و مرد و حق شرکت زنان در انتخابات، ریشه کن کردن بیکاری، ساختن درمانگاه و مدارس و طرح آبیاری روستاها آمده بود. قوام با تشکیل حزب پایگاه خود را در رأس دولت مستحکم تر کرد. حزب توانست با برنامه سازمان یافته در برابر شاه و دربار به مقابله بپردازد. با این حال، پیوستن افراد گوناگون با گرایش ها و اهداف مختلف و بعضاً متضاد، زمینه شکاف و اختلاف در حزب را فراهم ساخت و در واقع برخی زمینه های پیدایش و گسترش حزب، خود به اسباب و عوامل فروپاشی آن انجامید.

از احزاب سیاسی در اواسط دهۀ ۱۳۲۰ش. این حزب را در ۱۳۲۵ احمد قوام ، نخست وزیر وقت، تشکیل داد. اتحادیۀ سندیکاهای کارگران و کشاورزان ایران (اسکی )، به رهبری خسرو هدایت و حبیب نفیسی، وابسته به این حزب بود. روزنامه ها و نشریات متعددی در تهران و شهرهای ایران منتشر می کرد. درپی اختلافات درون حزبی، که عمدتاً ناشی از بافت ناهمگون این حزب بود، و پس از سقوط کابینۀ قوام در ۱۳۲۶ش، حزب دموکرات عملاً از میان رفت.