خانواده مقدس

خانواده مقدس (آلمانی: Die heilige Familie) کتابی نوشته کارل مارکس و فردریش انگلس است که در نوامبر ۱۸۴۴ نوشته شده است. این کتاب نقدی بر اندیشه های هگلی های جوان است که در زمان نگارش کتاب در حلقه های آکادمیک آلمان بسیار مشهور و محبوب بودند.
متن کامل کتاب خانواده مقدس
در زمان اقامت کوتاه انگلس در پاریس (۱۸۴۴)، مارکس به وی پیشنهاد کرد که باید نقدی دربارهٔ دیوانگی زمانه خود، هگلی های جوان، بنویسند. این کتاب اولین کار مشترک این دو و به این ترتیب آغاز دوستی و همکاری آن ها بود. عنوان کتاب به پیشنهاد ناشر و به عنوان یک ارجاع طعنه آمیز به برادران باور (برونو و ادگار) و حامیان آن ها انتخاب شده که تلاش می کردند تا دست به بازسازی انتقادی مسیحیت بزنند. به همین دلیل زیر عنوان کتاب را «نقد نقد انتقادی» قرار دادند. کتاب مباحثه ها و مشاجره هایی در بسیاری از نشریه ها و مطبوعات برانگیخت. بسیاری از نیروهای محافظه کار و ارتجاعی علیه این کتاب موضع گرفتند. ازجمله روزنامه کلن در این باره در ۸ آوریل ۱۸۴۵ نوشت: «در هر سطر این کتاب دعوت به شورش علیه کلیسا، دولت، خانواده، قانونیت، مذهب و مالکیت تبلیغ می شود، و بنیادی ترین و آشکارترین اصول کمونیسم را در بر می گیرد». در ۱۸۴۵ برونو باور مقاله ای در نقد این کتاب منتشر کرد. وی در این مقاله ادعا کرد که مارکس و انگلس آنچه وی گفته را بد فهمیده اند. مارکس سپس در جواب مقاله باور، مقاله دیگری در ژانویه ۱۸۴۶ منتشر کرد و همچنین در فصل دوم ایدئولوژی آلمانی این موضوع را مورد بحث قرار داد.
خانواده مقدس از اولین آثار مشترک مارکس و انگلس است که در آن اندیشه های خود را در مورد مسائل اجتماعی با وضوح کاملی بیان می کنند. لنین دربارهٔ این کتاب می گوید: «مارکس در این کتاب از فلسفه هگل به سوسیالیسم می رسد».
خانواده مقدس با انتقاد از نقد برونو باور و برداشت ذهنی او و همفکرانش از رویدادهای تاریخی و معیوب سازی نظریات پرودن از طریق ترجمه و تفسیر آراء او آغاز می شود. مارکس معتقد است که وقتی با رویدادها و تاریخ تماس گرفته می شود باید مسائل مشخص و ریشه های طبقاتی جریان های گوناگون تشریح شود و نه احکام من درآوردی و دلخواهانه. نویسندگان در این کتاب تحلیلی از فلسفه هگل نیز به دست می دهند و آن را به مثابه ترکیبی از فلسفه اسپینوزا و فیخته توصیف می کنند و در عین حال تضاد پنهان در آن را آشکار می سازند.

خانوادۀ مقدّس (Die Heilige Familie)
(عنوان کامل: خانوادۀ مقدس یا نقدی بر نقاد، ردی بر برونو باوئر و شرکا) کتابی در نقد آرای هگلیان جوان، نوشتۀ کارل مارکس و فریدریش انگلس، به زبان آلمانی، منتشرشده در ۱۸۴۵. خانوادۀ مقدس نخستین کتاب مشترک مارکس و انگلس است. باوئر (باور)، که رهبری هگلیان جوان برلینی را برعهده داشت، با بسط دادن دیالکتیک هگلی در شکلی افراطی هرگونه پیشرفت اخلاقی و سیاسی را مردود می دانست. مارکس و انگلس در این اثر، با گذر از سوسیالیسم آرمان خواهانه و بشردوستانه، نظریۀ علمی ماده باوری دیالکتیک را سامان دادند. مارکس در برخی مواضع کتاب به راه درازگویی رفته است، شاید از آن رو که از تیغ سانسور بگریزد، چه، رسم آن زمان بود که کتاب های کوتاه تر را سانسور کنند. ازجمله آرای مهمی که مارکس و انگلس در این کتاب طرح کردند، می توان به اندیشۀ پیوند تاریخ اندیشه ها با تاریخ تولید اشاره کرد. خانوادۀ مقدس در بررسی سیر تحولات اندیشۀ مارکسیستی جایگاهی مهم دارد.