حبیبی عبدالحی

حبیبی، عَبْدُالْحَی (قندهار ۱۲۸۸ ـ کابل ۱۳۶۳ش)
شاعر، ادیب، پژوهشگر و تاریخ نگار افغانستانی. به نمایندگی مردم قندهار در مجلس شورای ملی نیز برگزیده شد. از ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۱ش در پاکستان در تبعید به سر برد. به زبان های فارسی، پشتو، اردو، عربی و انگلیسی تسلط کامل داشت. از آثارش به فارسی: تاریخچۀ ادبیات پشتو (قندهار، ۱۳۱۱ش)؛ چاپ دیوان تیمورشاه افغان (کابل، ۱۳۱۳ش)؛ جوانمردان و عیاران (کابل، ۱۳۲۱ش)؛ زرنج و احوال تاریخی آن (کابل، ۱۳۲۳ش)؛ تصحیح تاریخ تازه نوای معارک (کراچی، ۱۳۳۹ش)؛ تاریخ افغانستان در دورۀ تیموریان هند (کابل، ۱۳۴۱ش)؛ تصحیح و چاپ طبقات ناصری منهاج سراج (کابل، ۱۳۴۳ش)؛ تصحیح و چاپ فضایل بلخ (۱۳۵۰ش)؛ تصحیح زین الاخبار گردیزی (۱۳۴۷ش)؛ هنر عهد تیموریان و متفرعات آن (کابل، ۱۳۵۵ش).

[ویکی نور] «عبدالحی حبیبی»، از خاورشناسان مشهور افغانی و متخصص در زبان و ادبیات فارسی و تاریخ سیاسی و ادبی افغانی می باشد که در روز پنج شنبه هفدهم ربیع الثانی 1328ق، مطابق با 1910م، در بامیزایی از توابع قندهار (افغانستان) پا به عرصه وجود نهاده است.
وی فرزند ملا عبدالحق آخوندزاده و از دودمان عالم معروف، مولوی حبیب الله مشهور به محقق قندهاری می باشد.
تحصیلات دوره ابتدایی را در مساجد قندهار گذراند. در پانزده سالگی در یکی از مکتب های ابتدایی همان شهر با سمت معلمی به تدریس مشغول شده و ضمناً صرف و نحو عربی، ریاضی، هیئت، فقه و اصول فقه و منطق میر، مبادی بلاغت، عروض و قافیه را از عموزاده خود، «مرحوم عبدالواسع شهید» فراگرفته است. استاد دیگرش، «علامه مولوی ابوالوفای قندهاری» بوده که در هند جنوبی در مدرسه نظامیه دکن مقام استادی فقه و قرائت قرآن را دارا بوده است. وی در ترجمه احوال خود نوشته است: «ادبیات و علم قرائت را از ایشان فراگرفتم... ضمناً علوم جغرافیا، طبیعیات و حساب مکاتب جدید را هم مطالعه می کردم و سراج مکاتب جدید را هم می خواندم. سرانجام از مطالعه مجله کاوه، ایرانشهر و ارمغان و الهلال مصر بهره ها بردم. در سال 1307ش، معاون مدیریت جریده «طلوع افغان قندهار» گردیدم و در 1310ش، به مدیریت آن برگزیده شدم و تا 1319 جریده مزبور را به زبان های فارسی و پشتو انتشار می دادم. در همین مواقع زبان های انگلیسی و اردو را فراگرفتم و به مطالعه کتب مربوطه به این دو زبان پرداختم. روش تحقیق تاریخی را از «کمبریدج هیستوری آوایندیا» و نوشته های فضلای مصر و هندی امثال جرجی زیدان و شبلی نعمان و سید سلیمان ندوی و مقالات جریده کاوه برلین و آثار گران بهای علامه میرزا محمدخان قزوینی رحمة الله علیه آموختم و مطالعات خود را در رشته های ذیل ادامه دادم: تاریخ ادبیات فارسی و پشتو و اردو، تاریخ و زبان شناسی و کتاب شناسی، به خصوص مربوط به خراسان قدیم و افغانستان کنونی و هند و فلات ایران و شناسایی مشاهیر همین سرزمین ها و مطالعه در جغرافیای تاریخی آن، از جمله اشتغالات علمی و ادبی من بوده است. اکنون که به مرحله پنجاه و پنجمین سال زندگی رسیده ام، در کابل به مطالعه و امور علمی مشغولم و عضو انجمن تاریخ می باشم».
او مناصب علمی و فرهنگی زیادی را عهده دار بوده است که از جمله آنهاست:
آثار متعددی در زمینه ادبیات و غیره از ایشان به چاپ رسیده است.
وی ده ها مقاله و کتاب به رشته تحریر درآورده است که نام تعدادی از آنها عبارت است از: