شربت خانه

شربت خانه، محلی برای نوشیدن شربت بوده است.
شربت خانه های حکومتی
شربت خانه شاهی سر در قیصریه بازار اصفهان
در گذشته، اغلب شهرها و روستاهای ایران دارای فضاهای گردهمایی نظیر شربت خانه ها بودند که مردم برای گفتگو و استراحت موقت در این اماکن گرد هم می آمدند، شربتی م یآشامیدند و در باب موضوعات محلی روز مذاکره م یکردند. در همین اماکن بود که ایرانیان با ذوق و اشتیاق وافر به اشعار و داستان های شاهنامه گوش فر ام یدادند. در خصوص قدمت و اینکه از چه زمانی شربت خانه ها در ایران آغاز به کار کردند اطلاعات درستی در دست نیست. با این حال، گمان می رود نخستین شربت خانه ها پس از ظهور اسلام و منع مذهبی نوشیدن شراب، در دوره سلطنت تیمور در شهر سمرقند پدید آمد و در زمان شاه اسماعیل صفوی به اوج رسید و در نهایت در همان دوره با آمدن قهوه رو به زوال رفت. همراه با رسم شربت نوشی در دربار صفوی، شغل شربت دار باشی نیز پدید آمد و از مناصب مهم درباری شد.
شربت خانه، همانطور که از عنوانش پیداست، محل نوشیدن شربت بوده است. شهرهایی مثل سمرقند و اصفهان از مراکز مهم شکل گیری شربت خانه ها بودند. آن ها بخشی از نیازهای جامعه را برطرف می کردند و مردم در این مکان ها به تبادل نظرهای فرهنگی و اجتماعی می پرداختند. مردم از هر صنف و گروه هرروز پس از دست کشیدن از کار روزانه در شربت خانه ها جمع می شدند و ساعت ها به گفتگو باهم می پرداختند. برای اول بار شاهنامه خوانی در شربت خانه ها رواج یافت. شاهنامه خوانی مکتبی برای انتقال فرهنگ و ادب ایرانیان، و آموزش آداب و رسوم زندگی گذشتگان به توده مردم بود.
دکتر پولاک معلم طب و جراحی در سفرنامه خود در توضیح واژه شربت آورده است: «شربت عصاره ای ترش است که آن را با قند می آمیزند و قوام می آورند و به هنگام نوشیدن با آب یخ مخلوط می کنند. این مشروب طرف توجه ایران یهاست. بر حسب اجزای گوناگونی که به کار برده م یشود شرب تهای مختلف می توان ساخت از قبیل شربت سرکه، ریواس، لیمو، انار، غوره، به، آلبالو، تمر، زرشک و غیره» (پولاک، ۹۰:۱۳۶۸) در جلد ۹ لغت نامه دهخدا در توضیح واژه شربت خانه آمده است: اتاقی که در آن شربت و امثال آن است، جای نگهداری شربت ها.