فتح الله خان شیبانی

فتح الله خان شیبانی (۱۲.۴–۱۲۶۹ خورشیدی)، معروف به بونصر شیبانی، نویسنده و شاعر سبک خراسانی و عراقی سده ۱۳ خورشیدی و از منتقدان دوره قاجار است.
نصرعلی خان
جمیله
حدیقه
حمیده متخلص به شیبانیه
نورعلی خان شیبانی (نصرت الممالک) متخلص به آذر (۱۳۵۴–۱۲۹۸ ه. ق)
ابونصر فتح الله خان شیبانی کاشانی فرزند محمدکاظم خان فرزند محمدحسین خان (حاکم کاشان و قم) فرزند حاجی غیاث بیدگلی، در سال ۱۲۰۴ خورشیدی (۱۲۴۱ ه. ق) در روستای کله از توابع بخش نیاسر به دنیا آمد. پدرش میرزاکاظم خان شغل استیفا و امور دیوانی داشت.
دوران زندگی وی هم عصر سه تن از شاهان قاجار، محمد شاه، ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه بوده است.
وی در جوانی ندیم ناصرالدین شاه بود و قصاید و در سفری که مرادمیرزا حسام السلطنه به فتح هرات رفت، ملتزم رکابش بود و قصاید و مقالات فتح نامه را نوشت. بعد از اینکه قشون ایران مجبور به تخلیه هرات شدند، بونصر شیبانی به بلخ رفت و مدتی سیاحت کرد و سپس به وطنش بازگشت و مدت ۲۴ سال اقامت داشت. پس از غارت اموالش به وسیله خانواده بنی خالد جهت دادخواهی به تهران آمد و چون کسی به فریادش نرسید شروع به انتقاد از اوضاع دربار قاجاری نمود و وی اولین شاعر انتقادی دوره قاجار است.

فَتح الله خانِ شیبانی (کاشان ۱۲۴۱ـ تهران ۱۳۰۸ق)
ادیب، شاعر و نویسندۀ ایرانی. در جوانی در خدمت محمدشاه قاجار و ندیم شاهزاده ناصرالدین میرزا بود و برخی اشعارش در ستایش ایشان و دیگر شاهزادگان قاجار است. چون ناصرالدین شاه به تخت شاهی برآمد، به سعایت حاسدان از دربار رانده شد و پس از آن به شهرهای خراسان، چون هرات و بلخ سفر کرد و سرانجام به کاشان رفت و در عشق آباد (از روستاهای نطنز) مدرسه و صحن و عمارتی برآورد و گوشه گزید. پس از چندی شماری از اشرار بنی خالد بر او شوریدند و وی ناگزیر به تهران رفت و در نزدیکی دروازۀ قزوین خانه و خانقاهی ساخت. شیبانی به سبک خراسانی شعر می گفت و از نخستین شاعرانی است که در شعرش به انتقاد از محیط اجتماعی دورۀ قاجار پرداخته و اوضاع نابسامان جامعۀ آن روزگار را بازتابانده است. از آثارش: دیوان اشعار که به کوشش احمد کرمی چاپ شده است (تهران، ۱۳۷۱ش)؛ منظومه های پیغام خرد (تهران، ۱۳۰۰ق)؛ درج درر (تهران، ۱۳۰۰ق)؛ مسعودنامه؛ تنگ شکر؛ فتح و ظفر؛ کامرانیه؛ یوسفیه؛ جواهر مخزون؛ زبدة الآثار. منتخباتی از این منظومه ها در استانبول چاپ شده است (۱۳۰۸ق).