شایسته سالاری

شایسته سالاری (به انگلیسی: meritocracy) به شیوه ای از حکومت یا مدیریت گفته می شود که در آن دست اندرکاران بر پایهٔ توانایی و شایستگی شان برگزیده شوند و نه بر پایهٔ قدرت مالی یا موقعیت اجتماعی و فامیلی.فناوری های نوین و شتاب تحول و تغییر، نیاز به نیروی انسانی متخصص را بیش از پیش کرده است. این امر بنگاه ها و دولت را به سوی نظام و سیستمی شایسته سالار رهنمون می کند. در جوامع شایسته سالار، نگرش های خویشاوندسالاری، قبیله گرایی، حزب سالاری و غیره مطرود است. نظام شایسته سالار، نظامی است که در آن افراد مناسب در مکان و زمان مناسب منصوب شده و از ایشان بهترین استفاده در راستای اهداف فردی، سازمانی و اجتماعی بشود.
نظام شایسته گرا
باید توجه داشت که شایسته سالاری، نه یک نوع حکومت، بلکه یک فرهنگ می باشد. شایسته سالاری غالباً و به اشتباه یک نوع حکومت تلقی می شود، در حالی که شایسته سالاری در حقیقت یک رویکرد و یک نهاده برای انتصاب اشخاص در یک حکومت است.افراد در سیستم شایسته سالار، بر اساس معیارهای متغیری از شایستگی مورد داوری قرار می گیرند. این معیارها می توانند زمینه های گسترده ای، از هوش گرفته تا پایبندی به اخلاق، از استعداد عمومی تا دانش در زمینهٔ خاص را در بر بگیرند.یکی از انتقادات وارد شده به این رویکرد، اشاره به این حقیقت دارد که«شایستگی» یک مفهوم عمیقاً سابجکتیو و مبهم می باشد که بالقوه مبهم و در معرض سوءاستفاده است.

شایسته سالاری (meritocracy)
نظامی اجتماعی (مثلاً نظام آموزش و پرورش یا نظام سیاسی) متشکل از افراد برگزیده برمبنای عملکردشان یا رقابت با یکدیگر. در چنین نظامی، هوشمندی و توانایی های افراد بیش از پایگاه اجتماعی یا مال و مکنت آنان اهمیت دارد و درنتیجه، گروهی از نخبگان تکوین می یابد. نظام ماندارین در چین ازجمله نظام های شایسته سالاری بود که در آن از دانش آموختگان برای اشتغال به خدمات غیرنظامی در تشکیلات امپراتوری آزمون هایی به عمل می آمد. آنان مدارج ترقی را برمبنای شایستگی هاشان طی می کردند. این اصطلاح را مایکل یانگ (۱۹۱۵ـ ) در کتاب ظهور شایسته سالاری (۱۹۵۸) وضع کرد.