باستان شناسی پسااستعماری

باستان شناسی پسااستعماری (به انگلیسی: Post-colonial Archaeology) یا باستان شناسی سلطه گری (به انگلیسی: Hegemonic Archaeology) دانشی میان رشته ای است که استفاده استعماری و سلطه گرانه از داده های مادی و فرهنگی جوامع بشری را بررسی می کند. باستان شناسی پسااستعماری همچون ادبیات پسااستعماری تکیه بر مفاهیم فرادستی دارد و به پیامدهای استعمار و سلطه گری واکنش نشان می دهد. همچنین در این دانش، مفاهیم نژادپرستانه و جعل و تقلب در تاریخ و باستان شناسی (تا جایی که به سلطه گری و استعمار مربوط است) بررسی می شود.
در این شاخه باستان شناسی به پرسش هایی از این قبیل پرداخته می شود که باستان شناسی و سیاست چگونه در تعامل با یکدیگر هستند و مطالعات پسااستعماری و اومانیستی چگونه به درک این روابط یاری می رسانند؟ کاوش های باستان شناختی چگونه با هدف هژمونی سیاسی و آسیمیلاسیون فرهنگی تحلیل و تفسیر می شوند؟
یکی از مهم ترین آثار این رشته، کتاب «دروغی که بزرگ شد: جعل فرهنگ شرق نزدیک باستان» (The Lie Became Great: The Forgery of Ancient Near Eastern Cultures) از اسکار وایت موسکارلا باستان شناس آمریکایی و موزه دار موزه متروپولیتن در نیویورک است. این کتاب هنوز به زبان فارسی منتشر نشده است.